به طور معمول فاضلاب شهری یا فاضلاب بهداشتی-انسانی از سه منبع فاضلاب خانگی، پساب تجاری و صنعتی و نشتاب بدست می آید. که میزان پساب تجاری و  صنعتی تقریبا ناچیز اما میزان نشتاب برای تصفیه فاضلاب در نظر گرفته می شود.

همچنین این نکته را باید دانست که فاضلاب انسانی با فاضلاب شهری برابر نیست زیرا فاضلاب شهری علاوه بر فاضلاب خانگی دارای فاضلاب های دیگر از جمله فاضلاب ادارات و مراکزعمومی، تجاری و فاضلاب ناشی از نشت به داخل شبکه فاضلاب می‌باشد.

تصفیه فاضلاب فرایند زدودن آلاینده‌ها از پساب، به‌ویژه فاضلاب خانگی است که شامل فرایندهای شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی برای زدودن این آلاینده‌ها و تأمین فاضلاب تصفیه شده که برای محیط زیست بی‌خطر است، می‌باشد. معمولاً یکی از محصولات تصفیه فاضلاب، زباله نیمه‌جامد است که لجن فاضلاب نامیده می‌شود که نیازمند تصفیه جداگانه پیش از دفن یا استفاده است.

واحد ها و فرآیند های مختلف در تصفیه فاضلاب

آشغالگیر:

در این فرآیند مواد شناور در فاضلاب ورودی گرفته می شود. 

دانه گیر:

اولین واحد ته نشینی جهت جداسازی مواد دانه ای از فاضلاب می باشد.

ته نشینی اولیه:

در این فرآیند مواد قابل رسوب و همچنین مواد شناور از فاضلاب جدا می شود.

لجن فعال:

حوضهای هوادهی آن شرایط مناسب برای فعل و انفعالات میکرو ارگانیسم های

هوازی را فراهم  می کند تا این میکرو ارگانیسم مواد کلوئیدی و محلول در فاضلاب

را تجزیه کرده و قسمتی را در متابولیسم خود بکار برند.

 حوضچه ته نشینی:

برای ته نشینی مایع مخلوط فاضلاب پس از حوض های هوادهی وارد حوض ته نشینی شده،

لجن ته نشینی در این حوضچه ها توسط لجن روب مکانیکی با پارو و زنجیر به محفظه تجمع لجن

هدایت می شود.

 کلر زنی:

کلر نیا سیون بصورت گسترده در تصفیه آب و فاضلاب به کار می رود. کلر زنی جهت گند زدایی،

کنترل طعم، بو و حذف رنگ و همچنین برای اکسیداسیون آمونیاک، آهن و ... به کار می رود.         

 حوضچه های بی هوازی:

در این واحد لجن برگشتی از حوضچه های ته نشینی ثانویه وارد این بخش شده و پس از اختلاط

کامل و گذراندن زمان ماند پیش بینی شده به واحد بعدی هدایت می شوند.

 حوضچه آنوکسیک:

بخش قابل ملاحضه ای از فاضلاب واحد هوادهی، توسط تلمبه های نصب شده باز گردش داخلی

می شود. مخلوط کامل فاضلاب با مشخصات جدید به حوض هوادهی منتقل می گردد.

حوض هوادهی:

در فرآیند A۲O حوض هوادهی پس از حوض آنوکسیک قرار گرفته و مایع مخلوط شامل میکرو ارگانیسم ها

و مواد آلی هوادهی می شوند. هوادهی در این واحد توسط بلوئر ها و دیفیوزر های نصب شده در کف بصورت

عمقی صورت می گیرد.

 حوض ته نشینی ثانویه:

حوضچه استوانه ای ته نشینی مجهز به پل دوار، لجن روب مکانیکی و سرریزها عهده دار جداسازی مواد معلق

قابل ته نشینی بعنوان لجن فعال از مایع مخلوط حوضهای هوادهی می باشد.

تلمبه خانه لجن برگشتی:

برای انتقال لجن ته نشین شده به عنوان فعال به حوضچه های بی هوازی (آنوکسیک) از اسکروپمپ و چاله

پمپاژ استفاده می گردد.

 تلمبه خانه چرخشی داخلی:

برای برگرداندن مایع مخلوط شده از خروجی هوادهی به حوضچه آنوکسیک از این تلمبه خانه استفاده می شود.

واحد فیلتراسیون:

به منظور کاهش مواد معلق خروجی از سیستم، واحد فیلتراسیون از بدو امر طراحی و اجرا شده و پساب تصفیه شده

خروجی حوض های ته نشینی ثانویه از طریق خط لوله ثقلی به واحد فیلتراسیون هدایت و پس از بجا گذاشتن بخش

قابل ملاحظه ای از مواد معلق برای گند زدایی به واحد مربوطه منتقل می شود.

گند زدایی:

باتوجه به اینکه پساب برخی از تصفیه خانه ها جهت آبیاربی فضای استفاده می شود جهت جلوگیری از هرگونه خطرات

بهداشتی لازم است که پساب مربوطه به دقت کلرزنی و ضد عفونی شود.

سیستم تامین هوا و اختلاط:

در این فرآیند برای اختلاط مایع مخلوط فاضلاب در استخر های هوادهی و تامین اکسیژن مورد نیاز میکرو ارگانیسم

از دستگاه بلوئر استفاده می شود.

دفع مواد زائد:

در فرآیند مواد زائد جمع آوری شده بصورت بهداشتی جمع آوری و منتقل می گردد.

ایستگاه پمپاژ ورودی:

ایستگاه پمپاژ ورودی در ابتدای خط جریان ورودی نصب شده تا بلحاظ استقرار در تراز بالا تر، فاضلاب را به

سطح مورد نظر هدایت نماید.

سیستم انتقال و دفع لجن:

در این فرآیند با استفاده از پمپ های سانتریفیوژ نسبت به انتقال و دفع لجن اقدام می شود.

دبی سنج:

این دستگاه اندازه گیری دبی ورودی به تصفیه خانه را عهده دار می باشد. مکانیسم اندازه گیری گذر فاضلاب

از گذر گاه تنگ از جنس استنلیس استیل و نصب پروپ مربوطه با انتقال سیگنال می باشد که به دستگاه

ثبات منتقل می شود.

حوضچه های تماس:

حضچه های تماس مجهز به دریچه های ورودی و خروجی، هوادهی عمقی طبق پلان از خط اصلی آمده

و از اتاق دمنده ها است. ضمنا دو دستگاه هواده سطحی به صورت اضافی و کمکی روی هر حوض تماس

با مشخصات فنی یکسان نصب گردیده و در واقع اضطراری می توان از آنها استفاده کرد.

حوضچه های تثبیت:

حوضچه های تثبیت مجهز به دریچه های ورودی و خروجی هوادهی عمقی از خط هدر اصلی بلوئر در هر

مخزن اجرا و آماده به کار می باشند ضمنا دو عدد دستگاه هوادهی سطحی به صورت اضافی و کمکی روی

هر مخزن مذکور نیز نصب و در مواقع اضطراری استفاده خواهد شد.

منشأ پساب

پساب به وسیله مراکز مسکونی، صنعتی، تجاری و اداری تولید می‌شود. پساب خانگی شامل زهکشی توالت، حمام، دوش، آشپزخانه و روشویی است. در بیشتر موارد، پساب شامل زباله مایع صنعتی و تجاری نیز هست. جداسازی پساب خانگی به آب خاکستری و آب سیاه در جوامع پیشرفته رو به افزایش است. از آب خاکستری تصفیه شده می‌توان برای آبیاری گیاهان یا فلاش توالت استفاده کرد.

اختلاط پساب و آب باران

ممکن است که آب باران نیز در سامانه فاضلاب وارد شود. چنین سامانه‌ای را سامانه تصفیه مختلط می‌نامند. این طراحی در آغاز ساخت سامانه‌های فاضلاب متداول بود. سامانه مختلط نیاز به تأسیسات بزرگتر و هزینه بیشتر دارد. افزایش ناگهانی جریان ناشی از بارندگی ممکن است باعث پر شدن و سرریز کردن شود. در جوامع شهری از میانه سده بیستم میلادی، سامانه‌های جداگانه برای آب باران و فاضلاب ساخته می‌شود؛ زیرا بارندگی جریان‌های با دبی مختلف ایجاد می‌کند که کارایی تصفیه‌خانه فاضلاب را کاهش می‌دهد.

پساب صنعتی

در برخی از کشورهای پیشرفته، یک تصفیهٔ اولیه روی پساب صنعتی انجام می‌شود تا بار آلودگی آن را پیش از مخلوط شدن با فاضلاب خانگی کاهش دهد. این فرایند، تصفیه فاضلاب صنعتی نامیده می‌شود. پساب صنعتی ممکن است حاوی موادی باشد که با روش‌های معمول تصفیه، زدوده نشوند. هم‌چنین یکنواخت نبودن جریان پساب صنعتی به دلیل چرخه‌های تولید، می‌تواند تنظیمات تصفیه بیولوژیکی از جمله فرایند لجن فعال را به هم بریزد.