فصل اول – طرح تحقيق 

عنوان صفحه 

فصل اول (طرح تحقيق)

كليات موضوع تحقيق

مقدمه

بيان مساله

هدف تحقيق

فرضيه‌هاي تحقيق

روش تحقيق

جامعه آماري

نمونه‌ آماري نحوه گزينش

ابزار جمع‌آوري اطلاعات

روش آماري

اهميت و ضرورت تحقيق

محدوديتها

تعريف عملياتي متغيرهاي تحقيق

فصل دوم (ادبيات و پيشينه تحقيق) 

درونگرايي و برونگرايي

تيز هوش موفق (پيش آموز)

تيز هوش و با استعداد

فصل سوم (روش تحقيق)

روش تحقيق

جامع آماري

نمونه آماري و نحوه گزينش داده‌ها

روش آماري

فصل چهارم (يافته‌ها و تجزيه و تحليل داده‌ها) 

جدول توزيع فراواني

تفسير

فصل پنجم (خلاصه تحقيق و پيشنهادات

خلاصه و نتيجه‌گيري

محدوديتها

پيشنهادات تحقيق

 

كليات موضوع تحقيق

1-1: مقدمه 

2-1: بيان مساله 

3-1: هدف تحقيق 

4-1: فرضيه‌هاي تحقيق

5-1: روش تحقيق 

6-1: جامعه آماري 

7-1: نمونه آماري و نحوه گزينش 

8-1: ابزار جمع‌آوري اطلاعات 

9-1: روش آماري 

10-1: اهميت و ضرورت تحقيق 

11-1: محدوديتها 

12-1: تعريف عملياتي متغيرهاي تحقيق 

 

1-1: مقدمه 

شتاب دنياي فرا صنعتي امروز هر لحظه افزايش مي‌يابد، انسان هر روز راه و روش‌هاي (تكنولوژي) پيشرفته‌اي براي انجام اغلب كارهاي خود مي‌يابد و آنها را با صرف انرژي و سرمايه كمتري به انجام مي‌رساند و به اين ترتيب سطح رفاه مادي زندگي خويش را بهبود ميبخشد – با استفاده از روش‌هاي علمي كاري كه قبلا انجام آن مستلزم صدها ساعت كارشان ده‌ها مغز انسان بود، اكنون توسط يكي دو نفر در زماني بسيار كوتاه به انجام مي‌رسد. امروزه با استفاده از تكنولوژي جديد يك انساني از يك هكتار زمين مقدار محصولي را به دست مي آورد، كه در گذشته ده‌ها انسان از ده‌ها هكتار به دست مي آورند. همين است. اوضاع در عرصه صنعت و بسياري ديگر از عرصه صنعت و بسياري ديگر از عرصه‌هاي زندگي بشر در دنيا پيچيده امروز كه شاهد رقابت‌هاي بسيار فشرده جوامع مختلف در دستيابي به تكنولوژي برتر به مثابه منبع اصلي قدرت هستيم، و اگر، از گرانبهاترين سرمايه‌هاي هر جامعه و ملتي هستند، اينك جامعه‌ها پيش از هر زمان ديگر نيازمند افراد هوشمند، خلاق و نوآور هستند. هر قدر جهاني كه در آن زندگي مي‌كنيم پيچيده‌تر مي‌شود، نيازمند به شناسايي و پرورش ذهن‌هاي خلاق و آفريننده بيشتر و تحقيقات مربوط به تيزهوشي و خلاقيت از مهمترين مسائل در قلمرو روان شناسي آموزشگاهي بوده است. 

با توجه به اينكه دنيا روز به روز پيچيده تر مي‌شود و تكنولوژي با سرعت سرسام‌آوري به پيش مي‌رود. سخن از جنگ ماهوارهاست، انسانهاي رباتيك پاي به عرصه حيات بشري مي‌گذارند و لجام گسيختگي‌هاي فرهنگي هم به شيوه‌هاي بي‌سابقه فراگير شده و خواهد شده، اگر محصلان هر جامعه به خصوص تيزهوشان آن جامعه دچار عقب ماندگي فرهنگي خواهد شد، پس بايد بچه‌ها را به نوعي تربيت كنيم كه از حداكثر ظرفيت هوش خويش بهره‌مند شوند تا در آينده قادر باشند خود و جامعه صنعتي شان را اداره كنند.  دنياي امروز به اين نتيجه رسيده است كه اگر چه تيزهوشان  از اهميت بسيار برخوردارند و درست است كه انسان‌ها براي ادامه حيات مطلوب خود نيازمند بهره‌گيري از حداكثر ظرفيت هوش خويش هستند، اما در آينده كشورهاي قدرتمند و جوامع پيشرو، جوامعي هستند كه به منابع قدرت بيشتري دسترسي داشته باشند و منبع اصلي قدرت يعني تكنولوژي جديد و برتر به بيان ديگر در دهه اول سال 2000 كشوري كه بتواند به تكنولوژي برتر مسلح شود، غني‌تر و قوي‌تر خواهد بود. بنابراين، شايسته است كه از ميان افراد تيز هوش جامعه، نوجوانان و جواناني را انتخاب و تربيت كنيم . كه داراي قابليت‌هاي آموزشي، آفرينش علمي و هنري هستند. همچنين ، زمينه تفكر و اگر براي آنان فراهم كنيم تا با اختراعات و نوآوري هايشان جامعه آموزش‌هاي ويژه  براي دانش‌آموزاني است كه داراي توانايي‌هايي و استعدادهاي برتري هستند. 

اولين تحقيق منظم و جدي در زمينه كودكان تيزهوش توسط ترمن انجام گرفت كه وي بر ين باور نادرست كه كودك تيزهوش داراي شخصيت بيمار و رنجور است و از لحاظ جسماني دچار ضعف مي‌باشد، خط بطلان كشيد. ترمن با بررسي طولي بر روي افراد تيزهوش نشان داده كه كودكان تيزهوش داراي ويژگي‌هاي جسماني بالايي مي‌باشند و از لحاظ جسماني دچار ضعف مي‌باشد، خط بطلان كشيد. تر من با بري طولي بر روي افراد تيزهوش نشان داد كه كودكان تيزهوش داراي ويژگيهاي جسماني بالايي مي‌باشند و از لحاظ مشكلات رواني در وضعيت مطلوبي قرار دارند.  

در حال حاضر مطرح مي شود كه كودكان تيزهوش داراي رشد اجتماعي بالاتري مي‌باشند و در محور برون گرايي از مقادير بالاتري برخوردارند.  

از اين رو، در تحقيق فوق به مقايسه نيمرخ شخصيتي كودكان تيزهوش و عادي مي پردازيم و ميزان درونگرايي – برونگرايي و همچنين محور با ثبات- بي‌ثبات هيجاني را در افراد تيزهوش و عادي مورد مقايسه قرار مي دهيم. 

2-1 بيان مسئله 

ابهامات گوناگوني در زمينه عوامل تشكيل دهنده، هوش وجود دارد. اين وضعيت به جنبه‌هاي شخصيتي نيز اشاره مي نمايد كه ما هنوز نيز در شناسايي عوامل شخصيتي موثر بر هوش بهر با محدوديت روبرو مي‌باشيم ضعف در خلا نظر فوق مي‌تواند احساس مساله تحقيق را بارز كند كه اين خلا نظري در عوامل شخصيتي موثر بر هوش / هوشبهر/ جاي دارد ولي با بررسي دقيق‌تر مساله تحقيق بايد آن را محدود كرده و آنگاه فقط به عوامل شخصيتي موثر به هوشبهر جاي دارد ولي با بررسي موثر بر هوش تاكيد كنيم. از اين رو مسئله تحقيق اينگونه عنوان مي‌شود كه آيا بين عوام شخصيتي و هوش بهر ارتباط معني داري وجود دارد يا خير ؟ بنا بر اين سوالات پژوهش زير به شرح زير عنوان مي‌شوند: 

- آيا نيمرخ رواني با هوش بهر در ارتباط مي‌باشد يا خير؟ 

- آيا افراد تيزهوش در مقايسه با افراد با هوش معمولي از نيمرخ رواني متفاوتي برخوردارند؟

- آيا افراد تيز هوش در مقايسه با ديگران از ميزان برونگرايي- روانگرايي متفاوتي برخوردارند؟

- آيا افراد تيزهوش در مقايسه با ديگران از ميزان ثبات- بي‌ثبات هيجاني متفاوتي برخوردارند؟ 

3-1: هدف تحقيق 

هدف اين تحقيق در حيطه تحقيقات بنيادي يا ناب جاي مي‌گيرد. 

زيرا كه به شناسايي روابط بين متغيرها معطوف است و تلاش دارد تا به چرايي پديده‌هاي پاسخ دهد. از آنجايي كه در اين تحقيق فرضيه به صورت قياسي عنوان شده‌اند و هدف اين تحقيق كسب نظريه در زمينه روابط بين هوش و ويژگي‌هاي شخصيتي مي باشد، مي‌توان  هدف تحقيق را در حيطه تحقيقات بنيادي قرار داد. بنابراين، هدف اين تحقيق به توصيف رابطه جزيي بين نيمرخ رواني افراد تيزهوش مي‌پردازد و از اين طريق به شناسايي عوامل شخصيتي موثر بر تيزهوشي پي برد. تا بتوانيم ارتباط  بين تيزهوشي و برونگرايي- درونگرايي و همچنين با ثبات هيجاني- بي‌ثبات هيجاني را توصيف، تبيين، كنترل و پيش بيني نماييم. 

4-1: فرضيه‌هاي تحقيق

فرضيه‌هاي اين تحقيق كه به صورت فرض خلاق يا مقابل بدون جهت تدوين شده‌اند به شرح زير مي باشند: 

- ميزان درونگرايي- برونگرايي افراد هوش دي عادي متفاوت است. 

- ميزان بي‌ثبات هيجاني- با ثبات هيجاني افراد تيزهوش با افراد عادي متفاوت  است.

5-1: روش تحقيق

روش اين تحقيق در حيطه تحقيقات توصيفي جاي مي‌گيرد. در زماني كه دستكاري مستقيم متغير مستقل صورت نميگيرد، با تحقيقات آزمايشي سرو كار نداريم، بلكه مفروضات تحقيقات توصيفي يا اكتشافي مطرح مي‌شود.  در تحقيقات توصيفي روش‌هايي از قبيل زمينه‌يابي يا پيمايشي، تاريخي، قوم شناسي و علي مقايسه‌اي قرار مي گيرد. 

اما عده‌اي اعتقاد دارند كه روش تحقيق علي- مقايسه‌اي نيز زير مجموع از تحقيقات پيمايشي را در بردارد. در اين تحقيق روش علي – مقايسه‌‌اي را به كار برده‌ايم زيرا با مقايسه مقادير متغير مستقل سعي شده است تا به رابطه علي دست يابيم و توان دستكاري مستقيم متغير مستقل را نداريم. ابزار تحقيقات علي- مقايسه‌اي در اكثر اوقات پرسشنامه است. 

6-1: جامعه آماري 

تمامي نوجوانان 14 تا 18 ساله، ذكر ساكن شهر تهران كه در منطقه 6 آموزش و پرورش شهر تهران در سال تحصيلي 81-1380 ثبت نام كرده‌اند. لازم به ذكر است كه جامعه تحقيق فقط شامل افراد مذكر مي‌باشند. 

7-1: نمونه و نحوه گزينش 

نمونه اين تحقيق به دو گروه كودكان عادي و تيز هوش تقسيم مي‌شود. كودكان تيز هوش كودكاني هستند كه در مدارس استعدادهاي درخشان و آموزش كودكان استثنايي ثبت نام كرده‌اند و در حال حاضر مشغول تحصيل مي‌باشند. با توجه به فهرست مدارس استعدادها درخشان در منطقه 6 آموزش و پرورش شهر تهران دو مدرسه استعدادهاي درخشان انتخاب شدند و از هر مدرسه حجم نمونه‌هاي 50 نفر گزينش گرديد. بنابراين، 100 نفر به صورت تصادفي به عنوان كودكان تيز هوش از مدارس فوق گزينش شدند و اين وضعيت در زمينه مدارس عادي نيز مصداق ميكرد و از بين مدارس روزانه پسرانه نظام قديم شهر تهران نيز دو مدرسه و از هر مدرسه 50 نفر به حكم قرعه انتخاب گرديد كه در مجموع 200 نفر را در بر مي‌گرفت. 

8-1: ابزار جمع‌آوري اطلاعات 

پيترهانس يورگنا، آيزنگ، وسيله ابزاري معتبر را براي شناسايي نيمرخ شخصيتي ابداع نموده است. وي يك امتحان 72 سوالي را تدوين كرده است كه داراي سه محور مي‌باشد. محور اول، شناسايي ميزان دروغ گويي تاكيد مي‌كند. محور دوم به شناسايي متغير درونگرايي – برونگرايي مي‌پردازد و محور سوم ثبات هيجاني  را مي‌سنجد. آزمون فوق در حيطه آزمونهاي عيني دو گزينه‌اي جاي گرفته است كه داراي اعتبار و پايايي بالايي است.  در تفسير نمره گذاري و اجراي آزمون فوق با شرايط يكساني سر و كار داريم و مي توانيم ابزار داريم كه ابزار اين تحقيق داراي شرايط استاندارد است. اين آزمون توسط دكتر براهني و همكاران به فارسي ترجمه شده است و هنجاريابي گرديده است. نمونه‌اي از آزمون فوق در پيوست موجود است. 

9-1: روش آماري 

جهت تجزيه و تحليل استنباطي داده‌ها چون داده‌ها بصورت مقوله‌اي طبقه بندي شده‌اند از مدل آماري آزمون   استفاده شده است. 

 

10-1: اهميت و ضرورت تحقيق 

اجراي اينگونه تحقيقات كه جهت شناسايي نيمرخ رواني افراد تيز هوش و عادي انجام مي‌گيرد، مي‌تواند گره گشاي پژوهشگران و برنامه ريزان در زمينه‌هاي آموزي باشد زيرا كه كودكان تيزهوش داراي ويژگيهاي خاص خود ميباشند و در ارائه آموزش هاي ويژه بايد ويژگيهاي فراگير يا دانش آموز را در نظر گيريم. 

بنابراين، اجراي اينگونه تحقيقات كه شناخت كاملي را نسبت به ويژگيهاي شخصيتي افراد تيزهوش فراهم مي‌سازد، اطلاعات تجربي و مفيدي را براي برنامه ريزان آموزشي و روانشناسان پرورشي فراهم مي‌سازد. از ديگر فوايد اين تحقيق مي توان به برقراري پل‌هاي ارتباطي بين نظام‌هاي علم روان شناختي اشاره كرد. از طريق اجراي اينگونه پل‌هاي ارتباطي زمينه براي كسب اطلاعات بيشتر و انسجام هر چه فراوان‌ تر يافته‌هاي روان شناختي بدست مي آيد كه اين وضعيت مي تواند ضعف در سطح نظري منعكس شده در علم روان شناسي را بر طرف كند. لازم به ذكر است كه شناسايي ويژگيهاي شخصيتي افراد تيزهوش از دير باز مورد توجه پژوهشگران و برنامه ريزان بوده و از فوايد و اهميت فزاينده‌اي برخوردار مي‌باشد. كشوري كه بر تعالي، توسعه ، بقا، امنيت ، هويت و حيثيت جهاني خود اهميت مي‌دهد، فضيلتي را پي مي‌گيرد كه زمنيه‌هاي آن را وجود منابع انساني غني، پايه‌ ريز مي‌نمايد. توجه به منابع انساني و توسعه آن، مستلزم ع نايت ويژه به استعدادها و نيروهاي درخشان و نخبگان جامعه است. در واقع توانايي‌هاي سرشار و قابليت‌هاي مي‌يابد و موجب پيشرفت‌هاي وسيع و فراگير علمي،  تكنولوژيكي، براي معضلات پيچيده در زمينه‌هاي مانند حفظ محيط زيست، حقوق بشر، تسليحات هسته اي، انرژي، بازرگاني و تجارت جهاني و . . . . ارائه مي‌دهد. گستره، توجه به تيزهوشان، آنچنان افزايش يافته كه هر كشور در حال رشدي (جهان سوم) كه اميد و حداقل توسعه را در سر مي پروراند، به نوعي، خويش را در اين كاروان جهاني چنين استعدادهاي درخشان و نخبگان جاي داده است. پرورش استعدادها، همانند نقد كردن معادن كشور است و كساني كه اين استعدادها را نقد مي كنند كساني هستند كه آب را مهار مي‌كنند. و سد مي‌زنند، اين جامعه است كه از آن سد بايد خوب استفاده كند پرورش استعداد ها آثارش به هم مردم بازگشت دارد و اما اگر يك معدن را الان استخراج نكنيم، بعدا ميتوان استخراج نمود ولي يك نفر كه مي‌تواند در يك مقطع زماني بازدهي مشخصي داشته باشد، اگر از او استفاده نشود، فرصت از دست مي‌رود.  

انتظار مي رود مشكلات بيشماري كه هر جامه با آن مواجه است توسط افراد تيزهوش و خلاق حل مي‌شود، زيرا افراد تيزهوش، با توجه به توانايي‌هاي خود قادر هستند پيچيدگي‌هاي مشكلات را درك كرده و براي حل آن، با توجه به جنبه‌هاي مختلف، ارائه طريق بنمايد. آنان مشاهده كنندگان دقيقي هستند كه جواب سوالات فراوان خود را پس از بررسي منطقي مي پذيرند. 

كشف استعدادها و رفتارهاي خلاق در افراد همواره يكي از آرزوهاي بشر در همه زمان‌ها بوده است. با پيشرفت علوم و تكنولوژي، تحقق اين آرزو و گر چه امكان بيشتري يافته است، در عين حال مخاطره آميز تر شده است. روش‌هايي كه براي شناسايي استعدادها درخشان مورد استفاده قرار مي‌گيرد، متعدد است. با وجود اين، بسياري از آنها در جريان عمل موفق نيستند يكي از اين روشها، در نظام آموزشي كشور ما برگزاري كنكور ورودي سراسر با توجه به پاره‌اي شرايط مي‌باشد. از طريق اين شناسايي و ورود آنان به مراكز استعدادهاي درخشان مي‌باشد. 

بنا براين، تحقيق در پي آن است كه عوامل موثر در ميزان  موفقيت دانش‌آموزان در اين آزمون را بررسي كند، با عنايت به اينكه عوامل مختلفي از جمله (عوامل ژنتيكي IQ)، عوامل شخصي، عوامل اجتماعي، عوامل آموزشي، عوامل اقتصادي، و . . . .)، در ميزان اين موفقيت قطعات موثر مي‌باشد، اما از آنجايي كه در جريان هر پژوهش پرداختن به عوام متعدد امكان پذير نيست، لذا از عوامل شخصي (انگيزه تحصيلي)، از عوامل آموزشي (روش تدريس معلمان) از عوامل اقتصادي (سطح رفاه خانواده) بررسي مي‌شود. 

11-1: محدوديتها 

مهمترين محدوديت اين تحقيق ضعف در دستكاري مستقيم متغير مستقل بود. بدين ترتيب كه در تحقيقات معطوف به پسين خواهان شناسايي رابطه بين متغير مستقل و وابسته مي‌باشيم. اما توان دستكاري متغير مستقل به صورت مستقيم وجود ندارد. و متغير آزمايشي عنوان نمي‌شود. اين وضعيت باعث ميشود كه پژوهشگر محدوديت‌هاي خاصي را در تفسير نتايج و شناساي تأثير متغير مستقل در متغير وابسته تجربه كند. 

همچنين، وضعيت تيزهوش را بايد از ديدگاه زيستي، رواني، اجتماعي بررسي كنيم و در اين تحقيق ضبط به شناسايي اين وضعيت از ديدگاه كنكور ورودي توجه كرديم كه اين وضعيت محدوديت‌هايي را ايجاد مي كند به علاوه انتخاب نمونه فوق كاملا تصادفي نبود، زيرا كه نمونه‌هاي تيز هوش آنهايي بودند كه توسط امتحانات ورودي استعدادهاي درخشان مشخص شده بودند. 

12-1: تعريف عملياتي متغيرهاي تحقيق 

متغير مستقل اين تحقيق را مي توان نيمرخ شخصيتي در نظر گرفت كه متغير وابسته با عنوان تيزهوشي مطرح مي‌شود. البته اين رابطه دو سويه است ولي به صورت عملياتي با تاكيد بر ابزار اندازه‌گيري متغيرهاي فوق تعريف عمليات سنجش مي‌شوند و كودك تيزهوش شخصي كه در آزمون استعدادهاي درخشان نمره بالايي بدست آورده است و مي‌توان هم كم آموز و هم پيش آموزش باشد و اين برچسب‌گذاري بر طبق مقياس اسمي با ويژگي‌هاي متغير گسسته دو ارزشي عنوان مي‌شود. همچنين، پاسخ آزمودني آيزنگ نيز تحت عنوان نيمرخ رواني محسوب مي شود كه بصورت عملياتي مي توان ميزان با ثبات هيجاني – بي ثبات هيجاني و درونگرايي – برون‌گرايي را متغيري تعريف كرد كه داراي مقياس فاصله اي است و به صورت كمي و پيوسته ملاحظه مي‌شود.