چكيده

مسائل انساني همواره مورد توجه مديران و رهبران سازماني بوده، و با گذر زمان نقش و اهميت آن گسترده¬تر شده. در اين بين بايد اشاره کرد که رفتار سازماني رشته اي مستقل نيست و از ادبيات و پژوهش¬هاي ساير رشته ها بهره مي گيرد. يکي از زمينه هاي پرکاربرد در عرصه رفتار سازماني نيز روانشناسي است. همگام با ظهور نهضت روانشناسي مثبت گرا در اواخر قرن بيستم، کاربرد آن در محيط کار به منظور افزايش بهره مندي از توانمندي¬هاي نيروي انساني و به حداکثر رساندن عملکرد مورد توجه متخصصان و پژوهشگران قرار گرفت. بدين ترتیب نهضت-هاي نوظهوري مثبت گرايي در کار به شکل رفتار سازماني مثبت گرا و سرمايه روانشناختي پديدار گشتند و به لحاظ نظريه و پژوهش و کاربرد جايگاه ويژه اي در عرصه مطالعات سازماني پيدا کردند. و امروزه از اين رويکرد به عنوان يک مبناي مزيتي رقابتي پايدار ياد کرده مي¬شود در اين مقاله تلاش مي¬شود ضمن معرفي موضوع، اهميت، کاربرد و نتايج بالقوه آن در محيط کار مورد توجه قرارگيرد.

کليد واژگان: روان شناسي مثبت گرا  در کار ، رفتار سازماني مثبت گرا ، سرمايه روانشناختي 

مقدمه 

مسائل انساني در سازمان همواره مورد توجه مديران و رهبران سازماني قرار داشته است. با اين حال، در قرن بيست و يکم و با ظهور سازمان‌هاي بزرگ و چند مليتي و در شرايط بغرنج جهاني شدن و رقابت شديد سازمان‌ها براي کسب حداکثر سود و بهره وري اين توجه بسيار عميق‌تر از گذشته شده. بدين ترتيب، علوم رفتاري در سازمان‌ها بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته و به صورت علمي و عملي نتايج تحقيقات علوم رفتاري در عرصه سازماني مورد توجه قرار گرفته و همپاي پارادايم‌هاي جديد علوم رفتاري تحولاتي نيز در سبک مديريت و رهبري در سطح سازمان صورت مي‌گيرد. جديدترين تحول در زمينه روان‌شناسي ظهور يعني روان‌شناسي مثبت‌گرا، باب جديدي را در زمينه رفتار سازماني به نام رفتار سازماني مثبت‌گرا و پژوهش سازماني مثبت‌گرا گشوده است. در اين قسمت ضمن اشاره کوتاه به تاريخچه روان‌شناسي مثبت‌گرا به مبحث رفتار سازماني مثبت‌گرا و سرمايه روان‌شناختي و پيامدهاي آن در محيط کار پرداخته مي‌شود. 

فرضيات تحقيق 

با توجه به اهداف پژوهش فرضيات اصلي و فرعي پژوهش به ترتيب زيرمطرح و موردسنجش قرار گرفت:

فرضيه ي اصلي : 

خانواده درماني و مثب گرا در شهر تهران

روش پژوهش

در اين پژوهش از روش تحقيق شبه تجربي با پيش آزمون و پس آزمون با گروه كنترل واندازه گيري مكرر استفاده شد . برنامه ي مداخله اي از پيش طراحي شده به دو زيرگروه آزمايش ارائه و نتايج اثرات مداخله با گروه كنترل مقايسه شد . 

نتايج يافته ها در مراحل پيش آزمون،پس آزمون و پي گيري مورد مقايسه قرار گرفت. در جدول 1 طرح پژوهش نشان داده شده است.

 

جدول شماره 1 طبقه بندي نظريه هاي خانواده درماني براساس تأكيد بر سه موضوع فوق را نشان ميدهد.

سالوادور مينوچين يكي از نظريه پرداز ان گروه سوم است كه در زمينه خانو اده درماني گام هاي مؤثري برداشته ، خانواده درماني ساختاري بر پايه تجربيات وي و همكارانش شكل گرفته است. ايدهاصلي خانواده درماني ساختاري اين است كه نشانه مرضي فرد هنگامي كه در بافت الگوهاي تعاملي خانواده ارزيابي شود، بهتر قابل درك و شناخت است.

فصل دوم

مروري بر ادبيات و پيشينه تحقيق

پیشینه روان شناسی مثبت گرا

روان شناسی مثبت گرا در سال های پایانی دهه 1990 به دست سلیگمن هنگامی که رئیس انجمن روان شناسی امریکا بود شکل گرفت این همان چیزی است که مزلو و دیگر روان شناسان انسان گرا بیش از 30 سال پیش از این مورد تاکید قرار دادند. مارتین سلیگمن بنیان گذار روان شناسی مثبت گرا و شاگردش طیب رشید روان درمانی مبتنی بر روان شناسی مثبت گرا را مطرح کردند و استفاده از آن را در درمان افسردگی و نیز کاربرد فنون آن را در افزایش شادی و نشاط انسان هزاره سوم عرضه داشتند.

در روان شناسی مثبت گرا گفته می شود شناخت توانایی ها و پتانسیل درونی آدمی و کاربرد ویژگی های مثبت افراد و خانواده ها می تواند اثر بخشی فنون و درمان های روان شناختی را بیش از پیش کند و افزون بر درمان مشکلات روان شناختی و ناهنجاری های رفتاری به بالا بردن کیفیت زندگی و بهباشی افراد و جوامع  بینجامد.در حالی که روان شناسی بالینی به گونه ای سنتی بر کم بودها و ناتوانی های روانی می پردازد و بر انعطاف پذیری ، تدبیرمندی و توان مراجعان برای بازیابی کم تر پرداخته است سلیگمن و همکاران اش ایجاد بنیان های روان شناسی مثبت گرا را به عنوان متمم روی کرد های کم بود مدار شروع کرده اند.

هرچند روان شناسان از بیماری های روانی و چگونگی بقای انسان در شرایط ناگوار شناخت نسبتا" کاملی دارند ، درباره چیستی معنای زندگی و شیوه کمال و شکوفایی انسان در شرایط مناسب فاقد دانش اند پس اکنون هنگام آن است که به بررسی سلامت روان مثبت بپردازیم. (سلیگمن و سیکزنت میهای 2000)                                    

فرضیه گسترش

هیجان های مثبت دامنه تفکر - عمل لحظه ای را گسترش می دهند که پیامد آن دامنه ای گسترده از افکار و اعمالی است که فرد احتمالا" آن ها را پی خواهد گرفت. هنگامی که فرد هیجان های مثبت را احساس می کند می تواند احتمالات و امکانات بیش تری را در نظر بگیرد. تجربه هیجان های مثبت اثر گسترده ای دارد که اصولا" در نقطه مخالف تجربه هیجان های منفی افراد قرار می گیرد. (دید باز در برابر دید تونلی)

فرضیه ساخت

هنگامی که هیجان های مثبت خزانه تفکر- عمل لحظه ای را گسترش می دهد با گذشت زمان منابع تقویتی و شخصی گوناگونی ساخته و پرداخته می شود این منابع عبارتداز : (1) منابع جسمانی هم چون هماهنگی،سلامتی قلبی-عروقی وقوام عضلانی (2) منابع اجتماعی هم چون دوستی ها،مهارت ها و حمایت های اجتماعی (3) منابع فکری و ذهنی هم چون دانش و توانایی حل مساله (4) منابع روان شناختی هم چون آفرینندگی(خلاقیت)،خوش بینی و تاب

هنگامی که افراد در یک حالت هیجانی مثبت باشند نسبت به هنگامی که در حالت های هیجانی منفی یا خنثی هستند با سرعت بیش تری یاد می گیرند و کارکرد فکری و ذهنی شان پیش رفت می کند و بهبود می یابد.

فرضیه ابطال

هیجان های مثبت افزون برگسترش خزانه تفکر-عمل لحظه ای وساختن منابع شخصیتی پایدار،ظرفیت خنثی کردن وابطال سازی هیجان های منفی طولانی را هم دارند.درنتیجه ساخت هیجان های مثبت در پی هیجان های منفی ممکن است شدت و حدت هیجان های منفی را کم کند همان گونه که گسترش دادن هیجان های مثبت افق نگاه به جهان را گسترش می دهد اثر خنثی سازی هم دارد ابطال نه تنها در سطح روان شناختی روی می دهد بلکه در سطح جسمانی هم روی می دهد.