چکیده :   ۱

مقدمه   ۲

موج چهارم یا عصر مجازی چیست؟   ۳

موج تغییرات در تاریخ بشر  و مشکلات سر راه رسیدن به جامعه مجازی:   ۳

تاریخچه جرائم فضای سایبر:   ۵

تعریف جرائم سایبری :   ۶

انواع سایبرکرایم:   ۷

جرایم سنتی درمحیط دیجیتال   ۸

جرایم ناظر به کپی رایت وبرنامه ها:   ۹

جرایم در تجارت الکترونیک :   ۹

جرم آینده ، تروریسم سایبر :   ۱۰

شاخه های حقوقی جرایم سایبری :   ۱۱

تعریف حریم خصوصی اطلاعاتی:   ۱۱

جرایم سایبری ازدید حقوقدانان نیز به ۳ بخش عمده تقسیم می شود:   ۱۱

روند به روز شدن قوانین سایبری در کشورها   ۱۱

آمار جرائم رایانه‌ای:   ۱۳

میزان خسارات وارده در اثر وقوع دسترسی غیرمجاز را در ایران:   ۱۴

نتیجه گیری :   ۱۵

پی نوشت ها :   ۱۷

منابع   ۱۸

منابع

۱-            عصر مجازی چهارمین موج تغییر ، برگرفته از مقاله دومین سمینار میان منطقه‌ای کشورهای آسیای مرکزی – غربی

۲-            سازمان ملل ، نشریه بین المللی سیاست جنائی ، ترجمه دبیر‌خانة شورای عالی انفورماتیک، سازمان برنامه و بودجه کشور، ۱۳۷، ص ۱۱۸٫

۳-            دزیان، محمد حسن ،ابعاد جزایی کاربرد رایانه و جرائم فضای سایبر

۴-            بررسی جرایم سایبری ،مترجم: زکیه عزتی

۵-            برومند ، باستانی،۱۳۸۳، جرائم کامپیوتری واینترنتی، انتشارات بهنامی،تهران

۶-            دکترابراهیم ،حسن بیگی،۱۳۸۴، حقوق وامنیت در فضای سایبر، موسسه فرهنگی مطالعات وتحقیقات بین‌المللی ابرار،تهران

۷-            زهرا، خداقلی، ۱۳۸۳،انتشارات آریان،تهران

۸-            بابازاده، قاسم،پیرامون کنوانسیون اروپائی جرائم کامپیوتری، خبرنامه انفورماتیک ، شورای عالی انفورماتیک ، ۸۱ ،فروردین ۸۱ ، ص ۳۸٫

۹-            فرزاد، تحیری، دسترسی غیر مجاز جلوه‌ای از جرائم رایانه‌ای نوین ،سایت حقوقدانان

چکیده :

در این مقاله از روشهای متعددی برای تحقیق استفاده شد اعم از کتاب،مقاله،سایت‌های اینترنتی وهدف از انتخاب این موضوع معرفی عصر مجازی وهمچنین معرفی یکسری جرم‌ها که به ظاهر ممکن است نوعی جرم به شمار نیایند وقابل لمس نباشند وبه صورت مجازی وغیر قابل ملموس در محیط‌های مجازی صورت می‌گیرند،درست است که این جرم‌ها را با چشم نمی‌توان دید ولی در بعضی موارد ممکن است خطرات بیشماری را به وجود آورند که ممکن است سالیان سال نتوان آنها را جبران کرد،وهدف تعریف فضای مجازی و شناخت آن ،تعریف جرائم فضای سایبر۱، بررسی مفهوم و ماهیت انواع جرایم فضای سایبر، بررسی آمار جرائم سایبر وچگونگی برخورد وهوشیار شدن اشخاص در حفاظت داده‌های خود،وتفاوت انتخاب این موضوع با سایر موضوع‌ها، ناشناس بودن این جرمها وآگاه ساختن دیگران از آن بود.

مقدمه

    جرایم سایبری ،نوعی از جرایم اینترنتی می‌باشند که شامل جرم‌هایی هستند که در محیط سایبر بوجود می‌آیند،که در این مقاله ما به معرفی موج چهارم یا عصر مجازی که در آینده شرایط جدیدی را خلق خواهد نمود که بیشتر امور روزانه زندگی بشر مجازی خواهد شد. عصر مجازی مانند چتری هرکس را در هر زمان و هرجا زیر پوشش خواهد گرفت و محدودیتهای زمانی، جغرافیایی و فضایی که بشر امروز با آن در ستیز است را از بین خواهد برد. امکانات عصر مجازی بسیار زیاد است، به عنوان مثال، اقتصاد مجازی، تجارت مجازی۲ ،بانکداری مجازی۳، آموزش مجازی۴، دولت مجازی۵، ادارات مجازی، شرکتهای مجازی، پول مجازی و خدمات و تفریحات مجازی بخشی از آنها می‌باشند.با توسعه و تحول یافتن اینترنت،در مقابل انقلاب عظیمی در ایجاد جرایم در سطح بین المللی بوجود آمده است. لذا در بیشتر کشورهای دنیا جرایم اینترنتی بعنوان یک معضل حاد و بسیار مهم تلقی میگردد ودولتها درصدد پیدا نمودن راه حلهای مختلفی در جهت جلوگیری از وقوع آن میباشند. در حال حاضر جرایم سایبر با اشکال مختلفی صورت می پذیردکه مجرمین محیط سایبرشامل هکرها،کرکرها ،فریک‌های تلفن وانواع جرم‌های ممکن بانام سایبرکرایم ودرمورد جرم آینده با نام تروریسم سایبر که مانند تروریست‌های معمولی دارای انگیزه‌های سیاسی برای ارتکاب جرایم هستندو همچنین بحران سازهای سایبر شامل ویروسها،عنکبوتهای موتورهای جستجو و پالسهای الکترومغناطیسی،کرمها و بمب‌های منطقی و… در این تحقیق،پس از تعریف عصر مجازی به بررسی تاریخچه جرایم سایبر ،بررسی مفهوم و ماهیت  انواع جرایم سایبر ، بررسی نقاط قوت و ضعف قوانین ،آمار موجود و ارایه راهکارهای مناسب برای پیشگیری از وقوع جرم رایانه ای خواهد پرداخت.

موج چهارم یا عصر مجازی چیست؟

     موج چهارم یا عصر مجازی در حقیقت، شکل توسعه و تکامل یافته عصر اطلاعات و دانش است که در آینده‌ای نزدیک ظهور خواهد کرد و فضای سه بعدی را در اختیار بشر قرار خواهد داد. عصر کشاورزی با هدف تهیه و تامین غذا بوقوع پیوست و تقریبآ سی هزار سال دوام داشت. عصر صنعت پس از آن شکل گرفت و مشکل ابزار و مواد را که نیاز آن زمان بشر بود برطرف نمود و حدودآ ۵۰۰ سال دوام داشته و در بعضی از کشورها همچنان حاکمیت دارد. موج سوم مربوط به عصر اطلاعات۶ است که با حضور رایانه معرفی شده به سرعت در حال گسترش و توسعه بوده و به پیش می‌رود و حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات را شدیدآ تحت تاثیر خود قرار داده است، اینترنت مشخص‌ترین نماد این عصر است. هدف از بوجود آمدن این عصر رفع نیاز اطلاعاتی بشر بوده است که به کمک رایانه و اینترنت همراه با بانکهای اطلاعاتی و شبکه‌های تار عنکبوتی WWW جهانی این نیاز تا حدودی مرتفع شده و در آینده تاثیر خود را با انتقال فضای یک بعدی (متن، پست الکترونیکی و اتاقهای گفتگو) به دو بعدی (فیلم، تصویر و آدمکهای شبیه‌سازی شده)که مشخصه این عصر است بیشتر نمایان خواهد نمود. عمر این عصر کوتاه خواهد بود و فقط از چند دهه تجاوز نخواهد کرد. موج چهارم در راه است و بزودی دنیای سه بعدی را به جهان عرضه خواهد کرد و شرایطی را فراهم می‌کند تا تخیل انسان بتواند به حقیقت نزدیک شده و فضای جدیدی را معرفی خواهد نمود که بسیار توسعه ‌یافته‌تر و متفاوت با جهان امروز است. جامعه اطلاعاتی امروز باید چشم انداز روشنی برای ادامه مسیر خود به سمت رشد و پویایی داشته باشد، عصر مجازی می‌تواند دورنمای تحول درازمدت جامعه اطلاعاتی امروز باشد.

موج تغییرات در تاریخ بشر  و مشکلات سر راه رسیدن به جامعه مجازی:

     در عصر مجازی بیشتر امور بشر به صورت غیر فیزیکی قابل انجام است: مثلاً، برای خرید از فروشگاهی دور دست و حتی در کشوری دیگر، نیاز به حضور فیزیکی خریدار و فروشنده در یک مکان ثابت نیست. برای آموختن دانش، نیاز به رفتن به مدارس سنتی و یا دانشگاههایی مانند دانشگاههای فعلی نخواهد بود. یک استاد در آن واحد می‌تواند در منزل دانشجو و در دهها روستا، شهر و کشور و مکان دلخواه آموزش مجازی دهد. این حضور به قدری طبیعی خواهد بود که دانشجو حضور استاد را در منزلش درک می‌کند و احساس تخیلی حقیقی در دانشجو بوجود می‌آید. پول فیزیکی وجود نخواهد داشت، پول مجازی جایگزین آن خواهدشد و تمام اموری که این روزها در عصر اطلاعات و موج سوم با پیشوند “E” مطرح می‌شوند، در عصر مجازی دارای پسوند مجازی خواهند شد. هزاران شغل جدید مجازی جایگزین شغلهای سنتی و الکترونیکی امروزه خواهند شد و تعداد مشاغل مورد نیاز بشر بیشتر از جمعیت روی کره زمین خواهد شد. نتیجه ابتدایی این تحول وسیع، که ابعاد معنوی نیز به همراه دارد، آن است که فردگرایی و دیکتاتوری (به علت دو سویه بودن رسانه‌ها) از جوامع حذف و کار گروهی و تفکر جمعی که از طریق رسانه‌ای بر روی شبکه تار عنکبوتی امروزه شکل خواهد گرفت جایگزین می‌شود. «دانش محوری» اساس اداره جوامع مجازی خواهد شد و آموزش در طول عمر به عنوان نیاز اولیه بشر مطرح و جایگزین آموزش فعلی خواهد شد. تقریباً تمام امور اداره جوامع امروزی تغییر خواهد کرد و جهان جدیدی جایگزین جهان فعلی خواهد شد.

برای کشورهای در حال توسعه مانند ایران که هنوز در اواسط موج دوم یا عصر صنعت۷ قرار دارند و موج سوم را درک نکرده و بکار نگرفته‌اند، اطلاع از تغییر جهان به سوی عصر مجازی، از جنبه‌های مختلف دارای اهمیت است. شاید مسئولین اداره این دسته از کشورها با اطلاع از پیدایش عصر مجازی به بحرانی بودن و عقب افتادگی وضعیت کشورهایشان در این زمینه پی ببرند و با حرکتی پرشتاب، حداقل توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات را جدی بگیرند و با وارد شدن به موج سوم، عصر مجازی را چشم انداز برنامه‌های  ICT  ۸ دراز مدت خود قرار دهند. از طرف دیگر با مشخص شدن عصر مجازی به عنوان چشم‌انداز، شانس اقدامات پرشی و برنامه‌های متحورانه در کشورهای در حال توسعه بیشتر خواهد شد و تلاش برای کاهش فاصله دیجیتالی نیز افزایش می‌یابد. برای گذر از موج سوم، عصر صنعت به موج چهارم باید مسیر را خوب شناخت و برنامه‌های زیادی را یکی پس از دیگری اجرا کرد. کره جنوبی از جمله کشورهای موفق است که در این زمینه برنامه نسبتآ مناسبی را دنبال می‌کند. در صورت موفقیت کشورهای در حال توسعه در تهیه برنامه‌ای که چشم‌انداز آن عصر مجازی باشد، می‌توان بخشی از عقب ماندگی دیجیتالی را جبران و حتی از بسیاری از کشورهایی که هنوز با این مفاهیم آشنایی ندارند، جلو هم افتاد. امروزه به کشوری ثروتمند می‌گویند که از نظر توسعه ICT به مرحله خوبی از رشد رسیده باشد، ضریب نفوذ اینترنت در آنها بالای ۵۰ باشد و مردم خدماتشان را از دولت در منزل از طریق دولت الکترونیکی دریافت کنند. تا اوایل سال ۲۰۰۳ میلادی ۹۳ درصد کاربران اینترنت و ۷۳ درصد تلفنهای جهان در اختیار ۲۰ درصد کشورهای توسعه یافته جهان قرار داشته است. همین کشورها در جهان بهترین شرایط اقتصادی را داشته و در زمینه توسعه تجارت الکترونیکی و صادرات نیز بالاترین موقعیت‌ها را دارند.

با این وجود با بررسی‌های فنی معلوم می‌شود که تغییر اساسی، بدون توجه به تأخیر برخی از کشورها اتفاق خواهد افتاد و تا دو دهه دیگر برای قسمتهایی از جهان توسعه یافته، عصر مجازی یا جامعه مجازی قابل لمس و بهره‌برداری خواهد بود. مشکلات سر راه رسیدن به تغییرات اساسی عموماً انسانی هستند و اگر بدون توجه به ظرفیت تغییر در انسان این فناوریها به جلو برود، ممکن است خسارات ناشناخته‌ای داشته باشد و بشریت را تهدید کند. لذا باید با دقت و آگاهی از فضای موجود گام به جلو گذاشت. مجموعه مطالعات فنی و علمی نشان می‌دهد که تا ۲۰ سال آینده جهان در عصر مجازی یا چهارمین مقطع تحول اساسی تاریخ بشر که آنرا موج چهارم می‌نامیم قرار خواهد گرفت. دلایل فنی که ناشی از رشد سریع ابزارهای مورد نیاز برای ساخت عصر مجازی وجود دارد مبتنی بر توسعه کیفی سه عنصر فیزیکی CPU، حافظه، و ابزار انتقال داده می‌باشد.(۱)

تاریخچه جرائم فضای سایبر:

     با پیدایش رایانه ، جرائم فضای سایبر نیز بوجود آمد. تاریخچة جرائم رایانه ای را می‌توان به سه نسل طبقه بندی نمود. نسل اول که تا اواخر دهة ۱۹۸۰ می‌باشد شامل سرقت و کپی برداری از برنامه‌ها و جرائم علیه حریم خصوصی اشخاص مانند سرقت از آثار و تحقیقات افراد بود. نسل دوم که تحت عنوان جرائم داده‌ها نامیده می‌شود تا اواخر دهه ۱۹۹۰ ادامه داشته است.

در این دهه تمامی جرائم علیه تکنولوژی اطلاعاتی، ارتباطاتی، رایانه ای، ماهواره ای و شبکه‌های بین المللی تحت عنوان جرائم علیه داده‌ها اطلاق می‌شود. نسل سوم که از اواسط دهة ۱۹۹۰ شروع می‌شود جرائم فضای سایبر تحت عنوان جرائم رایانه ای یا جرائم در محیط سایبر معروف گردید. پیشینة تاریخی جرائم رایانه ای به سال ۱۹۸۵ بر می‌گردد که جرائم رایانه ای در بر گیرندة جرائمی مانند جاسوسی رایانه ای، سرقتهای آثار ادبی و سو‌ء استفاده غیر قانونی از سیستم‌های رایانه ای بود. در دهة ۱۹۷۰ مقالات زیادی پیرامون جرائم فضای سایبر در روزنامه‌ها و در بعضی از کتابها نوشته شد ولی با توجه به اینکه نوشته‌های آنها مبتنی بر تحقیقات تجربی نبوده است لذا ارزش علمی نداشته تا بتوان به آنها استناد نمود ولی در اواسط دهة ۱۹۷۰ مطالعات تجربی پیرامون جرائم رایانه ای صورت پذیرفت که در این مطالعات تمامی جرائم فضای سایبر بوقوع پیوسته را شامل نمی‌گردید.

جرائم جدید مانند ورود کرم اینترنتی که برای اولین بار توسط یک دانشجوی آمریکائی ساخته شده بود و باعث شد تا سیستم رایانه ای حدود ۶۲۰۰ کاربر اینترنت شامل دانشگاهها، سرویسهای نظامی و سایتهای بیمارستانها را مختل نماید. و هزینة تعمیرات سیستمها حدودا” به مبلغ ۹۸ میلیون دلار بود که بعد از مدتی این دانشجو دستگیر و پس از محاکمه محکوم به پرداخت کلیه مبالغ فوق گردید. در زمینه جرائم فضای سایبر می‌توان به اقدامات زیر اشاره نمود:

- تصویب موافقتنامة جرائم رایانه ای در سال ۱۹۸۶-۱۹۸۵ توسط شورای اروپا گامهای زیادی برای تدوین قوانین مرتبط با جرائم   رایانه ای برداشته شد. – در سال ۱۹۸۹ کمیتة تخصصی شورای اروپا برای تدوین و یکنواخت نمودن سیاست جنائی مربوط به جرائم رایانه ای پیشنهاد‌هائی نمود که مورد تصویب شورا نیز قرار گرفت.

 -در همایشی که انجمن بین المللی حقوق جزا در سال ۱۹۹۴ داشت یکسری از مسائل را به عنوان جرائم مستقل رایانه ای تدوین نمود. – نهایتاً در سال ۲۰۰۱ میلادی شورای اروپا، مبادرت به وضع موافقتامه جرائم رایانه ای نمود که این موافقتنامه شامل چهار فصل و چهل و هشت گفتار می‌باشد.(۸) در ایران نیز با توجه به توسعة تکنولوژیک وانفورماتیک با گسترش تخلفاتی از قبیل کپی و تکثیر غیر قانونی نرم افزار‌ها و برنامه‌های رایانه‌ای در دیماه ۱۳۷۹ قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزار‌های رایانه‌ای به تصویب رسید که آئین نامة آن نیز در ۷۰ ماده به تصویب هیأت وزیران رسیده است.

تعریف جرائم سایبری :