مقدمه۲

بیان مسئله۳

فرضیه تحقیق۴

تعاریف عملیاتی۵

فصل دوم: پیشینه تحقیق

سابقه پژوهش۸

نظریه هایدر۹

جونز ودیویس۱۰

هارولد کلی ۱۱

شیور ۱۲

سه بعدی واینر ۱۳

خطاها و سوگیری اسناد ۱۴

سوگیری مربوط به جنس ۱۷

اسنادها درمورد خود ۱۸

عاملان در برابرناظران۱۹

سبکهای انتسابی ۲۰

نتسابهای درماندگی انسان ۲۲

اسناد مربوط به بازده ۲۴

اسناد بعد از موفقیت وشکست ۲۵

اسنادها ورفتار ۲۷

تعریف استثنایی۲۸

گروهبندی دانش آموزان استثنایی ۲۹

تاریخچه عقب ماندگی ذهنی ۳۰

تعریف عقب ماندگی ذهنی ۳۱

رفتار سازشی۳۵

طبقه بندی کودکان عقب مانده ۳۷

گروه آموزش پذیر ۳۹

تحقیقات داخلی وخارجی۴۱

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

روش طرح وتحقیق ۴۴

جامعه آماری۴۴

نمونه آماری۴۴

ابزار تحقیق۴۵

روش اجرای تحقیق۴۵

روش تجزیه وتحلیل۴۶

فصل چهارم : تجزیه وتحلیل اطلاعات

تجزیه وتحلیل اطلاعات۴۸

فصل پنجم : بحث ونتیجه گیری

نتیجه گیری۶۵

پیشنهادات۶۶

محدودیتهاومشکلات۶۷

منابع

منابع۶۹

ضمائم

ضمائم ۷۳

منابع وماخذ

۱)  بست ، جان ، روشهای تحقیق در علوم تربیتی ورفتاری ، ترجمه : طالقانی – پاشا شریفی ، انتشارات رشد ، چاپ پاییز سال ۱۳۷۱٫

۲)    کریمی ، یوسف ، روان شناسی اجتماعی انتشارات ارسباران سال ۱۳۷۵٫

۳)  جی وبیلو کنترلز، روان شناسی اجتماعی در آموزش وپرورش ، ترجمه : کریمی ، یوسف  ، نشر ویرایش  سال ۱۳۷۵٫

۴)    جان مارشال ریو ، انگیزش وهیجان ترجمه سید محمدی یحیی، نشر ویرایش سال ۱۳۷۶٫

۵)  دیوید ال ، روزنهان – مارتین ان پی ، سلیگمن ، روان شناسی نابهنجاری آسیب شناسی روانی (۲) ترجمه سید محمدی یحیی تهران ۱۳۷۹٫

۶)    دلاور علی ، احتمالات آمار کاربردی در روان شناسی و علوم تربیتی انتشارات رشد سال ۱۳۷۸٫

۷)  ریتال اتیکنیون –رچارد اتیکنیون ، ارنست هیلگارد – زمینه روان شناسی جلد دوم ترجمه براهینی محمد تقی وهمکاران انتشارات رشد سال ۱۳۷۵٫

۸)    میلانی فر بهروز ، روان شناسی کودک ونوجونان استثنایی انتشارات قومس سال ۱۳۷۹٫

۹)  پیتر کله ، لور ناچان ، روشهاو راهبردها در تعلیم وتربیت کودکان استثنایی مترجم ماهر فرهاد انتشارات قومس سال ۱۳۷۲٫

۱۰)                   هربرت جی گروسمن

 ۱۱)         - اصطلاح شناسی وطبقه بندی در عقب ماندگان ذهنی ترجمه ماهر فرهاد انتشارات آستان قدس رضوی سال ۱۳۶۸٫

۱۲)                   امیل هالاهان جیمز ام کافمن – کودکان استثنایی ترجمه ماهر فرهاد ، انتشارات رشد سال ۱۳۷۱ .

۱۳)                   داور منش عباس ، آموزش توانبخشی کودکان معلول ذهنی ، سال ۱۳۶۳٫

۱۴)        سیف نراقی مریم – عزت الله نادری ، روان شناسی وآموزشی کودکان عقب مانده ذهنی ، انتشارات سمت سال ۱۳۷۹٫

۱۵)  هارولد کاپلان – بنجامین سادوک – فرهنگ جامع روان پزشکی وروان شناسی ) ترجمه : نجاریان محمد وهمکاران سال ۱۳۷۳٫

۱۶)        احدی حسین ، بررسی اسنادهای کلی در دانشجویان دختر وپسر مرکز تربیت معلم مشهد .پایانامه کارشناسی ارشد ، سال ۱۳۷۲٫

۱۷)        حبیب الهی سید محمد ، بررسی سبک دانش آموزان باتوجه به موفقیت وشکست تحصیلی وجنسیت بر اساس اسناد در زندگی آموخته شده ، پایانامه کارشناسی ارشد دردانشگاه تربیت معلم سال ۱۳۷۲٫

۱۸)        زارع لیلا ، نحوه اسناد دانش آموزان عقب مانده ذهنی خفیف پس از پسخوراند شکست یا موفقیت ورابطه آن بامتغیرهای بازده ، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران سال ۱۳۷۵٫

۱۹)        صفادل لیلا ، بررسی تاثیر سبک اسنادی برمیزان تجربه استرس ، پایانامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی سال ۱۳۷۹٫

 ۲۰)        محمدی بهار – شناخت سبک های اسنادی دانش آموزان دختر موفق وناموفق دوره راهنمایی شهرتهران وباز آموزی اسنادی دانش آموزان دختر ناموفق سال ۱۳۷۶٫

 ۲۱)                  Turner , Lisa  A.1998, Relation of Attributional Beliefs to Memory Strategy Use in Children and Adolescents whit Mental Retardtion .

 ۲۲)                  Kozub, Franics M ; Porretta,David L. 1999, Internal and External attribution for levels of perceived physical competence in competencein Children whit Mental Retardation.

23)                  Pert, C;Gahoda, a ;squire, J.1999, Attribution of Internal and Role-Taking; Congitive Factors and Mediators of Aggression whit People Who have Menal Retardation.

 

 

هر ساله میزان قابل توجهی ازمنابع انسانی واقتصادی جامعه به علت عقب ماندگی ذهنی دانش آموزان در سنین مختلف به هدر می رود. هرچند تلاش های از قبیل توجه به مسائل بهداشتی وتغذیه نوزادان وجلوگیری از حامله شدن مادران در سنین بالا ، ناسازگاریهای خونی ، اختلافات هورمونی … انجام می شودولیکن این مسئله همچنان یکی از مشکلات اساسی هرجامعه ای می باشد .

یکی از مسائلی که درزندگی کودکان عقب مانده ذهنی ممکن است زیاد باشد مسئله شکست بیشتر درزندگی آنها باشد . درواقع شکست یک پیامد منفی است که اگر بطور مکرر رخ بدهد منجر به کاهش انگیزه در افراد شود بخصوص اگر این فرد عقب مانده ذهنی باشد که باعث ارزشیابی نادرست آنها از خود ونادیده گرفتن تواناییهاودر نتیجه احساس ضعف وناتوانی در آنها میگردد.

     عوامل زیادی در موفقیت وشکست دانش آموزان دخالت دارند وطبق تحقیقات   انجام شده یکی از این عوامل نحوه اسناد دادن آنها می باشد بدین معنی که اسناد  نامطلوب منجر به کاهش انگیزش در آنها می شود. تئوری اسناد از تئوریهای شناختی انگیزش است که هدف آن بررسی شیوهایی است که افراد ،رویدادها وحوادث راتعیین کرده وبه دنبال روابط روابط علت ومعلولی بین آنها هستند. (هاروی ، ویری ۱۹۸۴)

     بیان مسئله:

ما چگونه رفتارهاو انگیزه های دیگرانرا درک وتغییر می کنیم؟

چگونه باور ونگرشهای افرادشکل می گیرد؟

وچرا مردم این گونه رفتار می کنند؟

برای جواب دادن به این سوال ماباید از فرایند اسناد استفاده می کنیم وباید رفتار افرادرابه آمیزه ای ازعلتها اسناد دهیم .  بدون شک در زندگی خود با افرادی مواجه شده ایم که همواره گناه شکست خود را گردن دیگران یا عوامل مختلف بیرونی می اندازند  و به جای اینکه آن شکست راحاصل اعمال خود بدانند   یا خود را مسئول آن شکست بدانند تلاش می کنند تا توجیه قابل قبولی برای شکست خود فراهم کرده وبدین وسیله از ایجاد تصویر منفی از خود در ذهن دیگران اجتناب ورزند. نظریه های اسنادی برمبنای   چنین تنبیهایی بنا شده اند.

    حال سوالی که مطرح می شوداین است که آیا اسناد دادن در مورد همه کودکان نیز صدق  می کند واینکه کودک عقب مانده ذهنی از آن چگونه استفاده می کند. به طور کلی در این تحقیق بدنبال این مسئله هستیم که آیا با افزایش سن نوع اسناددادن کودکان عادی وعقب مانده ذهنی باهم تفاوت داردودیگر اینکه آیانوع اسناد دادن دختران وپسران با یکدیگر تفاوت دارد واگر دارد بیشتر از سبک رویدادهای منفی یا مثبت استفاده  می نمایند از اینرو بر آن شدیم که بر روی سبکهای اسنادی در کودکان عقب مانده ذهنی واینکه مشکلات وشکستها وموفقیتهای خود را چگونه وبه چه عواملی نسبت می دهند بررسی نمایم . امیدوارم این تحقیق مقدمه ای کوچک برای توجه بیشتر به این کودکان که در جامعه مانند آنها کم نیز نمی باشند، باشد.                        یکی دیگر از اهداف این پژوهش بررسی اولیه این مساله است که در سلامت وبهداشت روان آنها تاثیر بسزایی دارد این نکته مهم دیگر آنکه استفاده به موقع از سبک اسنادی می تواند سبب کاهش اضطراب وفشارروانی افراد به خصوص در این گروه از کودکان می گردد.

  دیگر عامل مشکلاتی که این کودکان برای خانواده های خودبوجود می آورند ، نوع نگرشی که خانواده آنها نسبت به آنان دارند. اینکه آنان نیز مانند دیگر افراد جامعه شکست خود را به عوامل بیرونی وناپایدار واختصاصی نسبت می دهند یابه گونه دیگر ویا اینکه اصلاٌ این کودکان می توانند از تئوریهای شناختی اسناد استفاده کنند و آیا اسناد دادن برای آنهامعنی دارد یاخیر.

فرضیه تحقیق:

 فرض ها یا پیش بینی های این پژوهش عبارتنداز:

۱- بین سبک اسنادی کودکان  عقب مانده ذهنی وکودکان عادی تفاوت وجود دارد.

۲-  سبک اسنادی  کودکان عقب مانده  ذهنی  وکودکان عادی با افزایش سن  تغییر می کند.

۳- بین سبک اسنادی دختران عادی ودختران عقب مانده ذهنی تفاوت وجود دارد.

۴- بین سبک اسنادپسران عادی وپسران عقب مانده ذهنی تفاوت وجود دارد.

۵- بین سبک اسنادی دختران عادی وپسران عادی تفاوت وجود دارد.

۶- بین سبک اسنادی پسران عقب مانده ذهنی ودختران عقب مانده ذهنی تفاوت وجود دارد.

 تعاریف عملیاتی : 

اسناد: عبارت است از فرآیندی که افراد بکار می برند تا رویدادها را به عوامل زیر بنایی آن پیوند دهند.  اسناد در روان شناسی اجتماعی یعنی تمایل به ادراک انگیزه ها ،خصوصیات ، مقاصد وتواناییهای افراد دیگر براساس مشاهده رفتارآنهابه عبارت دیگر تمایلی است کم وبیش خودکار به تبیین اعمال دیگران وخود.   سبک اسناد: اسناد فرآیندی است که منبع حاکم بررفتار فرد اشاره دارد بین طیفی از درونی  یا بیرونی در نوسان است ازیک طرف شخص باسبک اسناد درونی است که مسئولیت اعمال خود رامی پذیرد وپیامد های محیطی رانشان گرفته از حالات درونی خویش می داند خلقیات ها ، نگرش ها، خصوصیات شخصیتی ، توانایی وعملکرد های فرد و بالاعکس شخص با سبک اسناد بیرونی تمایل دارد کنترل رفتارهایش رابه نیروهای بیرونی نسبت دهد.

     تعریف عملیاتی اسناد: نحوه تعبیر وتفسیر علت شکست ها وموفقیت ها که توسط خود آنها که در این پژوهش بر اساس نحوه پاسخگویی به موفقیت های (مثبت ومنفی ) در سه بعد اسنادی ( درونی ، بیرونی ، پایدار،نا پایدار ، اختصاصی کلی ) توسط پرسشنامه سبک اسنادی کودکان     CASQ سنجیده می شود.

     سبک اسناددرونی- بیرونی: نسبت دادن علت حادثه یا پدیده به عاملی در خود شخص در تمایل نسبت دادن حادثه یا پدیده به عاملی که مربوط به افراد دیگر یا شرایط غیر شخصی است .

سبک اسنادپایدار- ناپایدار : نسبت دادن علت حادثه یا پدیده به عواملی ثابت درطول زمان در مقابل نسبت دادن علت حادثه یا پدیده به عامل موقت وزود گذر و کم دوام .                        سبک اسناد کلی– اختصاصی: نسبت دادن علت حادثه یا پدیده به عاملی که درتمام موقعیت های مشابه وجود دارد درمقابل نسبت دادن علت حادثه یا پدیده به عاملی که فقط درهمان موقعیت خاص وجوددارد.

   عقب مانده ذهنی : اختلالی است که از هر صد کودک سه تن رامبتلا می کند ودو سوم آن پسر  می باشد.عقب مانده ذهنی به محدودیتهای قابل توجه در عملکرد اشاره دارد.

عقب مانده ذهنی باکارکرد عقلانی پایین از متوسط مشخص می شود که همزمان با آن در دو یا چند زمینه زیر محدودیتهایی وجود دارد.

ارتباط ، مراقبت از خود ، زندگی در خانه و…می باشد.

        تعریف عملیاتی عقب مانده ذهنی : گروهی از کودکان هستند که در مراکز نگهداری کودک عقب مانده ذهنی ثبت نام کرده اند وباظن قوی که این کودکان عقب مانده ذهنی هستند پرسشنامه روی آنها انجام شده است.

     مقطع سنی : مقطع سنی که در این پژوهش مورد نظر است مقطع سن ۱۱-۹ سال   می باشد که بر حسب سن تقویمی آنها است که این مقطع سنی برای هردو گروه کودک عادی وعقب مانده ذهنی یکسان است.

سابقه پژوهش

یکی از تئوریهای شناختی انگیزشی نظریه اسناد است که درواقع از مباحث جالب  توجه در روان شناسی اجتماعی می باشد وشامل مجموعه گسترده ای  از عقاید ، قواعد وفرضیه هایی است به چگونگی استنباط ما از علل رفتار خود ودیگران مربوط می باشد بطور کلی مدل های اسنادی ، فرضیات معینی درباره نحوه تفکر ورفتارانسان دارد.( بیگی فیروزبخت ۱۳۷۳) هر چند در توسعه وتکامل این نظریه انگیزشی روان شناسان زیادی از جمله مایدر(۱۹۵۸) نقش داشته اند ، ولی شکل سازمان یافته تری از آن توسط برناردواینر(۱۹۸۶) مطرح شده است .         محور اصلی این نظریه این است که افراد مختلف معمولاً رویدادهای متفاوتی درعلت یابی موفقیت یاشکست خود دارند که به عنوان صفات نسبتاٌ پایداری شخصیت آن محسوب            می شودفرضیه اصلی نظریه انتساب این است که مردم فعالانه در جستجو کشف این موضوع هستندکه چرا وقایع اتفاق می افتد. انسانها می خواهند علتهای نهفته در پیامدهای که برای آنهاودیگران اتفاق می افتد بدانند انسانها برای توجیه نمودن پیامدهایشان به تحلیل علت ومعلولی نمی پردازند.

در حقیقت بشر پیامدهای رفتاری به توجیه خصوصی نیاز ندارد پیامدهای قابل پیش بینی معمولاً نیاز به انتساب ندارند انتسابها بردرماندگی آموخته شده تاثیر می گذارد، زیرا برخی از انتسابها به خاطر غیر قابل کنترل بودن واقعه ای آزار دهنده به کمبود ها درماندگی می انجامد. در حالی که انتسابهای دیگر این چنین نیستند.

 ناهمخوانی پیامدها انتظار رفته با پیامدواقعی موجب حالت ناخوشایند تردید ودودلی می شود که مردم برای حل کردن آن تلاش می کنند.  انتسابهااین تردید شناختی رارفع می کنند . درمورد انتسابها نظریه های متفاوتی وجود دارد که قدیمی ترین آنها نظریه هایدر است.

نظریه هایدر

به نظرهایدر بیشتر مردم روان شناسان تازه کاری هستند که می کوشند رفتاردیگران را بفهمند تا دنیا را قابل پیش بینی تر کنند . طبق گفته هایدر، بیشتر مردم در این موردیکی از سه تبیین زیر را به کار می گیرند:

الف) آنها ممکن است فرض کنند که رفتار مشخص دیگر معلول عوامل موقعیتی نظیر عوامل اقتصادی یا فشارهای اجتماعی است (اسناد موقعیتی)

    ب)آنها ممکن است تصور کنند که آن رفتار ، غیر عمدی واتفاقی بوده                                 است واحتمالاً در آینده روی نخواهد داد ( اسناد موقعیتی)          ج) تبیین سوم ، این است که شخص با این رفتار یکی از صفات شخصی  خود را بروز داده است.   (اسناد شخصی)                                                                                          هایدر معتقد است که اسناد های شخصی وقتی بیشتر آشکار می شوند که محیط امکان یک رشته رفتارهای متنوع وممکن را فراهم می کند . وقتی درباره یک شخص یک اسناد شخصی استنباط شد از این اسناد برای پیش بینی رفتار او می توان استفاده کرد. (کریمی یوسف، روان شناسی اجتماعی).

نظریه اسناد استنباط تطابقی جونز ودیویس     توجه خود را بر پیامدهای رفتاربه عنوان مبنای اسناد متمرکز کردند. طبق نظر آنها فرایند     اسنادثراتی را که در یک موقعیت مفروض ناشی از هر پاسخ احتمالی است مشخص می کند. پیامد های غیر معمول بینش پردازش درباره گرایشهای رفتاری بازیگر به ما می دهد . چنانچه از نام نظریه برمی آید استنباط های انجام شده درباره صفات شخصیتی ، وقتی که رفتارتظاهری از آن صفات فرض می شوند باهم تطبیق می کند .

      به بیان ساده تر این نظریه پیش بینی می کند که مردم سعی دارند ازیک عمل استنباط کنند که آیا آن عمل با یک ویژگی پایدار شخص عامل تطبیقی می کند یا نه.

عواملی که مردم رابه اسنادهای گرایشی مربوط به خود شخص وادار می کند از این قرارند:      الف) نخستین عامل درجه حق انتخاب شخص است ، رفتارهایی که آزادانه انتخاب شده باشد که گویاترند تا رفتارهایی که تحمیلی باشند.

        ب)عامل دوم که افراد رابه استنباطهای گرایشی وا می دارد مورد انتظاربودن رفتار است.                 ( جونز وهمکاران۱۹۶۱)

       ج) عامل سومی که مردم در استنباطهای گرایشی در نظر دارند اثرات یا پیامدهای رفتارشخصی است . اعمالی که بازده های مطلوب متعددی  دارند ، انگیزه های باطنی یک شخص رابه روش اعمالی که فقط یک بازده مطلوب ایجاد  می کنند آشکار                               نمی سازنند( نیولتول۱۹۷۴) (کریمی یوسف۱۳۷۷-  روان  شناسی اجتماعی)

 نظریه تغییر همگام (هارولدکی)

نظریه استنباط تطابقی شرح می دهد که مردم چگونه سعی می کنند ویژگیهای شخصی یک بخش از شواهد رفتاری او تعیین کنند . اما رفتار می تواند به فقط به عوامل شخصی اسنادداده شود بلکه همین طور می توان آن رابه عوامل موقعیتی نیز اسناد داد.       مارولوکلی (۱۹۶۷) با هایدر در این نکته که مردم درزمینه اسناد همانند دانشمندان عمل می کنند موافق است ممکن است آنها به مشاهده دیگران درآزمایشگاه دست نزنند اما مقایسه هایی انجام می دهند و بر حسب این مقایسه ها ، شبیه نتایج آزمایشگاهی فکر می کنند .

      طبق نظر کلی مردم اسناد های خود رابر مبنای اصل تغییر همگام انجام می دهند . این اصل می گوید برای اینکه چیزی علت سبک رفتار باشد باید هم وقت آن رفتار روی می دهد ، آن چیز حاضر باشد ووقتی رفتار وقوع نمی یابد ،آن عامل نیز حضور نداشته باشد.        سه نوع اطلاعات مربوط به تغییر همگام به ویژه برای این نوع اسناد مهم اندآنکه عبارتند از: (همرایی- تمایز- ثبات یا همسازی )

همرایی : آیا دیگران نیز درهمان موقعیت همان رفتار را دارند .     ثبات:آیا در زمانهای دیگر نیز در برابر این محرک این رفتار در شخص دیده شده است .         متمایز بودن :آیا در برابرمحرکهای دیگرهم همین رفتار رادارد؟

(کریمی یوسف،۱۳۷۷- روان شناسی اجتماعی)