به نام خدا
   تکنيکهاي خاص تحقيق
رشته علوم اجتماعي

سه واحد درسي

نام منبع و مولف : تکنيکهاي خاص تحقيق در علوم اجتماعي ، فرامرز رفيع پور، شرکت سهامي انتشار،1382
جايگاه درس
درس تکنيکهاي خاص تحقيق در علوم اجتماعي از دروس تخصصي الزامي رشته علوم اجتماعي گرايش پژوهشگري مي باشد
تکنيکهاي خاص تحقيق
عناوين  درس:
مقدمه
تکنيکهاي خاص تحقيق در علوم اجتماعي
   آمار
    مطلعين کليدي
    بحث گروهي
   محدوديت تکنيک پرس و جو
   مشاهده
   تحليل محتوا
   آزمايش
   سوسيو متري

تکنيکهاي خاص تحقيق ؛ بخش اول
  مقدمه

     فرايند تحقيق


    ضرورت و محدوديتهاي تحقيق
تکنيکهاي خاص تحقيق؛ مقدمه
    مقدمه
     فرايند تحقيق
دو انگيزه مهم جهت  علاقه به شناخت :
يكي نياز و يافتن راه حل هاي مناسب براي رفع نياز
ديگري كنجكاوي .
فرايند تحقيق
در ابتدا بيشتر روشهاي قياسي (deductive) معمول بودند كه طي آن  دانشمندان (به علت نداشتن يا ندانستن روشهاي تجربي در حد امروز) از اطلاعات، دانش و تئوريهاي موجود و كلي خود، علل مسائل جزئي پيش آمده  را اشتقاق مي كردند.
فرايند تحقيق

بعد از دوره رنسانس به تدريج روشهاي استقرائي (inductive) رشد كردند. پيروان اين دو روش مدتي بر سر آنكه كدام روش انسان را به واقعيت ها نزديكتر مي كند، در جدال بودند.

ادامه فرايند تحقيق
     هر يك از روشهاي استقرايي و قياسي به نوبه خود داراي جنبه هاي مثبت و منفي بودند. لذا در  نتيجه اين جدال روشي، دانشمندان بر سر يك روش معقول تر به نام « منطق تحقيق نوين » به توافق رسيدند. بر اين اساس مي بايست در هر تحقيق از هر دو روش استفاده نمودند .

مرحله اول فرايند تحقيق
    در مرحله اول بعد از كشف يا طرح مسئله، ابتدا بايد با استفاده از روشهاي قياسي، جايگاه آن مسئله در نظام فكري – تئوريكي و نظريات موجود دانشمندان مختلف تعيين شود .
مرحله اول فرايند تحقيق
در مرحله اول شناخت :
مشخص نمودن ابعاد مسئله
يافتن علل احتمالي پيدايش آن مسئله، يا به عبارت ديگر متغيرهاي تاثير گذار بر روي پيدايش آن مسئله و همچنين
پيامدهاي مسئله


ادامه مرحله اول تحقيق
مرحله اول  از كنكاش تئوريكي و نظري به گونه ديگري نيز بيان مي شود:
اول ما يك مسئله داريم ، يعني يك متغيري كه پيدايش آن به علل يا متغيرهاي ديگر وابسته است.
مرحله اول فرايند تحقيق
علل احتمالي اين مسئله از تئوريها اشتقاق مي شوند. اين علل را نيز اصطلاحاً « متغيرهاي مستقل » مي نامند.
 متغيرهاي مستقل متغيرهائي هستند كه در تحقيق مورد نظر مستقلاً بر روي مسئله يا متغير وابسته تاثير دارد يا مي تواند تاثير داشته باشد.

ادامه مرحله اول تحقيق
رابطه هر متغير مستقل اشتقاق شده از تئوريها، بر روي متغير اصلي وابسته يعني بر روي مسئله، يك فرضيه است كه بايد در مرحله بعد اثبات شود.
فرضيه  = متغير مستقل x (علت) ---- < متغير وابسته Y (معلول )

مرحله دوم فرايند تحقيق
در مرحله دوم متغيرهاي فرضيه ها، يعني هم مسئله مورد بررسي و هم علل آن با روشهاي مختلف استقرائي (inductive) و تجربي تعريف عملي مي شوند و به معرفها و واحدهاي قابل سنجش برگردانده و بررسي مي شوند. د راين مرحله از روشهاي تجربي و استقرائي استفاده مي شود.
ادامه مرحله دوم تحقيق
تعريف عملي نسبت به هر مسئله و هر محيط خاص با شرايط مختص خود، روشها و تكنيك هاي خاص مناسب آن مسئله و شرايط آن را لازم دارد.
محدوديت منطق نوين تحقيق
  محدوديت منطق نوين تحقيق
اين انتظار منطق علم نوين مبني بر اشتقاق مسائل از تئوريها و يا كمك تئوريها به كشف و تبين مسائل در بسياري از مواقع، بالاخص در جهان سوم مقدور نيست.
زيرا اين دانشمندان عموماً در حين عمل، يعني در محيط هاي عملي با تعداد قابل توجهي از مسائل مواجه مي شوند كه تازه بعد از آن بايد براي آنها چهارچوب و مدل نظري درست كنند.
مراحل تحقيق
انواع تکنيکهاي تحقيق
آمار
مطلعين کليدي
بحث گروهي
پرس و جو
تکنيک دلفي
مشاهده
تحليل محتوا
آزمايش
سوسيومتري
تکنيک آمار
آمار (statistics)
آسان ترين  و كم هزينه ترين روش انست كه ما به عنوان محقق اصلا وارد يك تحقيق عملي نشويم و با اطلاعات آماري موجود نياز بخود را برطرف كنيم.
ادامه تکنيک آمار
با مطالعه مقالات امريكايي در مجله American Sociological Review متوجه مي شويم كه تحقيقات بيشتر دانشمندان امريكائي در اين مجله؛ تحقيقاتي نيستند كه خود آنها شخصاً انجام داده باشند
ادامه تکنيک آمار
   آمارهاي موجود در ايران بيشتر در سه زمان متمركز هستند:
     1-  مركز آمار ايران
     2- بانك مركزي
     3- سازمان مديريت و برنامه ريزي.
محدوديت تکنيک آمار
      دلايل عدم به تکنيک آمار
مسئولين رده بالاي كشورهاي جهان سوم مايل نيستند كه عدم كارائي و ناتواني انها در اداره امور كشور بر ملا شود. لذا آنها در مورد آماري كه بيانگر كارائي و توان مديريت آنها است، از سازمان هاي مربوط انتظار دارند كه ارقام مورد انتظار و تاييد آنها را ارائه دهند.
محدوديت تکنيک آمار
اخيراً در پي جمع آوري اطلاعات در مورد ضريب جيني و ديگر اطلاعات آماري، وقتي ما اين آمار ها را در كنار هم قرار داديم، به نظر مي رسد كه اين اطلاعات به قدري دستكاري و در هم ريخته شده اند كه كسي نتواند از آن استفاده نمايد.
تکنيک مطلعين کليدي
مطلعين كليدي (key- Informant)
  تكنيك نسبتاً كم هزينه استفاده از اطلاعات افراد « مطلع كليدي»  (key- Informant) در يك محيط است. از اين طريق هم ما اطلاعات نسبتاً كامل تر و جمع تر به دست مي آوريم و هم براي اين هدف، زمان كمتري صرف مي كنيم.
محدوديت تکنيک مطلعين کليدي
از يك طرف اين خطر وجود دارد كه شخص مطلع كليدي ، وضعيت را به گونه اي توصيف كند كه نهايتاًبراي شخص او اميد و احتمال افزايش منافع و يا كاهش مضرات وجود داشته باشد.
 از طرف ديگر اطلاعات يك شخص مطلع كليدي نبايد بيش از حد ارزيابي شود.
بخش سوم : تکنيک بحث گروهي
تعريف
اهداف بحث
شرايط بحث
مديريت بحث
طرز کار در بحث گروهي
کاربرد و محدوديت بحث گروهي
تکنيک بحث گروهي
   بحث گروهي (Group – Discussion)
فايده اين تكنيك آنست كه افراد پاسخگو در يك محيط جمع مي شوند و محقق نياز ندارد محل زندگي تك تك آنها را جستجو و به آنها مراجعه نمايد، براي هر يك خودش را معرفي كند و از تك تك آنها سوالات را بپرسد.
ادامه بحث گروهي
    تعريف
   منظور از بحث، يك صحبت بين چندين شركت كننده بر سر يك موضوع است كه طي آن شركت كنندگان هر يك نقطه نظرهاي مختلفي درباره آن موضوع دارند و مطرح مي كنند.
 
ادامه بحث گروهي
بايد توجه داشت كه :
« بحث » يك جدل نيست كه طي آن يك نفر « حق» داشته باشد و ديگري « ناحق»
بحث يك مسابقه نيست كه طي آن افراد بازنده و برنده شوند.
بحث يك مناظره نيست كه افراد با تمام ابزار ممكن نظراتشان را به ديگران بقبولانند يا تحميل كنند و يا بر ديگري تفوق بيابند.
بحث درباره افراد نيست، درباره يك موضوع است.


اهداف بحث
  اهداف بحث
بحث،يك صحبت بي برنامه و هردمبيل و يا از هر چمن گلي نيست.
بحث معمولا دو هدف را دنبال مي كند : يكي موضوع و ديگري شركت كنندگان را.
تا آنجا كه به موضوع مربوط مي شود، توسط بحث، هدف
روشن كردن تمام بخشها و ابعاد و
رويهم گذاشتن و جمع كردن نظرات در اين زمينه است و
يافتن انكه هر يك از ابعاد داراي چه وزن و اهميتي هستند.
ادامه اهداف بحث
از طريق بحث مشخص شود كه :
ساختار آن موضوع  علل و پيامدهاي آن چيست و چرا ؟
بايد هر شركت كننده، اين احساس را به دست آورد كه
در نتايج حاصل سهيم بوده است و
 بياموزد كه چگونه مي تواند با ديگران ارتباط برقرار و تبادل نظر كرد و از ان طريق به نتايج مثمر و مفيد رسيد.
در يك بحث در درجه اول هدف رسيدن به تفاهم بين يكديگر است و كسب اطلاعات در  درجه دوم اهميت قرار مي گيرد.

شرايط بحث
  شرايط بحث
يك بحث ايجاب مي كند كه شركت كنندگان واقعاً متمايل به تبادل نظر و داد و ستد اطلاعات و مخصوصاً تفاهم ( و نه تضاد) با يكد يگر باشند. لذا شركت كنندگان نبايد در مقابل يكديگر احساس رقابت كنند، بلكه يكيدگر را به عنوان همكاراني بفهمند كه مي خواهند درباره يك مسئله صحبت و به حل آن كمك كنند.
ادامه شرايط بحث
يك بحث مي بايست بطور سيستماتيك و منظم انجام شود، يعني – چنانكه گفته شد- يك هدف داشته باشد و هر شركت كننده مي بايد صحبت خود را به آن هدف معطوف نمايد

ادامه شرايط بحث
شركت كنندگان بايد با زمينه مورد بحث آشنا باشند. نظرات ارائه شده در يك بحث لازم است حتي المقدور مبتني بر اطلاعات و داده هاي اثبات شده باشند.
     مشاركت در يك بحث علاوه بر اطلاعات كافي ، نياز به :
تمركز،
حضور ذهن،
آمادگي و
سرعت انتقال و همچنين
طرز بيان مناسب دارد.

ادامه شرايط بحث
  بهترين شركت كنندگان كساني هستند كه درباره موضوع بحث مي كنند و نه آنكه موضوع مورد بحث را وسيله قرار دهند تا شخص خود را مطرح نمايند انها
اول فكر مي كنند،
بعد سوالات و نظرات خود را يادداشت و مرتب مي كنند،
در مشاركت تعجيل نمي كنند و منتظر مناسب ترين لحظه مشاركت مي مانند.
ادامه شرايط بحث
شرکت کنندگان از خود مي پرسند كه آيا مطلبي كه من مي خواهم بگويم
در اين مقطع بجا است؟
فايده اي هم دارد؟
به بحث و روشن شدن مطلب كمك مي كند يا تكراري است؟
در صورت لزوم نظرات خود را بطور واضح و قابل فهم و نه سوء تفاهم برانگيز جمله بندي كنند و
استدلالهاي قوي بياورند

ادامه شرايط بحث
يك نكته كه در بحث موجب اشكال مي شود، سوء تفاهم درباره يك مسئله است. يك شركت كننده فهيم، مي كوشد تا ابتدا به سرعت برخي از مفاهيم سوء تفاهم آميز را روشن كند و سپس بحث را با ارائه نظرات دقيق، روشن و قابل فهم ادامه دهد.
ادامه شرايط بحث
ملاحظات بيش از حد؛ بيشتر موجب سوء تفاهم مي شود و لذا افراد بهتر است راحت نظرات خود را بيان نمايند.
شركت كنندگان مي بايست آنقدر توانا باشند كه در يك بحث تنها خود را به موضوع مورد بحث معطوف نمايند، به خوبي و با آرامش به نظرات ديگران گوش كنند، ناراحتي و تحريك پذيري خود را كنترل و بطور معقول برخورد كنند.
 

ادامه شرايط بحث
 به منظور تحذير از عدم موفقيت بايد در يك بحث:
همه شركت كنندگان همطراز و با حقوق يكسان در نظر گرفته شوند و به هر شركت كننده اجازه اظهار نظر و اظهار وجود داده شود تا هر كس بتواند دربحث فعال شود و نظراتش را ارائه دهد.
يك شركت كننده نبايد تصور كند كه حضار تنها منتظر شنيدن نظرات او هستند.
و به هيچوجه نبايد برتري فكري، اطلاعاتي و يا شخصيتي خود را به نمايش بگذارد.

ادامه شرايط بحث
   غرور، خودخواهي و ژست نبايد در يك بحث جائي داشته باشند و فرصت مطرح شدن بيابند.
 هيچكس نبايد در يك بحث يك نفر را بطور شخصي مورد عتاب قرار دهد، مسائل شخصي و خصوصي را وارد بحث كند، شخصي را آزرده كند و مورد تحقير قرار دهد. از طرف ديگر يك شركت كننده نبايد از مقابله حضار با وي تحريك و احساساتي شود و با ديگران مقابله به مثل نمايد.


مديريت بحث
     مديريت بحث
مدير بحث بايد كوشش كند به اهداف بحث برسد.
او بايد تا آن اندازه به مسئله اشراف داشته باشد كه بتواند نكات اصلي رااز نكات فرعي تفكيك كند و
جهت بحث را در مسير نكات اصلي هدايت نمايد.
ادامه مديريت بحث
بالاخص در شرايط محدوديت زمان تا آنجا كه ممكن است از بحث درباره مسائل جانبي كه به حل مسئله و يا به همدلي كمك نمي كند، جلوگيري نمايد و براي آن يك فرصت ديگر در نظر بگيرد.
 
ادامه مديريت بحث
او مي بايست مؤدب و با محبت باشد.
در يك بحث جمعي، مدير بحث نبايد اجازه دهد كه عده اي به موازات، بين خودشان صحبت كنند.
 براي يك بحث موفقيت آميز لازم است كه بحث حتي المقدور به اهداف از قبل پيش بيني شده برسد تا شركت كنندگان در پايان با رضايت خاطر و نه با احساس ناكامي از هم جدا شوند.
ادامه مديريت بحث
 مدير بحث نبايد زياد صحبت و اظهار نظر كند. وظيفه او در اينست كه
بعد از يك مقدمه درباره هدف و مسئله
افراد را به بحث برانگيزد و كوشش كند تا هركس در بحث شركت كند.


ادامه مديريت بحث
مدير بحث بايد بين مطالب افراد مختلف يك پيوند محتوائي بزند و
در پايان از بحث خلاصه ونتيجه گيري كند. بدين منظور او بايد
نظرات ارائه شده را يادداشت و سپس مرتب، منظم كند و بصورت سيستماتيك در آورد.

طرز كار در بحث گروهي
    طرز كار در بحث گروهي
به منظور استفاده از اين تكنيك، تعداد افراد حاضر در بحث تعيين كننده است. معمولاً هر چه تعداد افراد بيشتر باشند، كنترل و هدايت يك بحث دشوارتر مي شود. لذا در شرايط عادي؛ تعداد افراد رامعمولاً به 6 تا 12 نفر محدود مي كنند.
 
ادامه طرز كار در بحث گروهي
اين افراد نسبت به هدف تحقيق مي توانند متجانس يا نامتجانس باشند.
افراد متجانس وقتي مفيدند كه انسان بخواهد در يك زمان معين و محدود به يك توافق نظر برسد. افراد نامتجانس براي كسب پهنه اي از نظرات متفاوت و تعيين دامنه آن مفيد هستند.
 محل بحث معمولا در جائي بايد باشد كه بر روي حضار يا تعدادي از انها تاثير خاصي نگذارد
طرز كار در بحث گروهي
شخص محقق يا مدير بحث بعد از يك معرفي مقدماتي درباره هدف و موضوع و نقش خود،
يك محرك اوليه يعني يك مسئله يا موضوعي كه براي همه قابل فهم  در عين حال تحريك آميز است را مطرح مي كند، مثلا يك مسئله روز كه در اخبار يا افواه مطرح است.
ادامه طرز كار در بحث گروهي
 مدير ( محقق) در عين حال بايد ضوابط بحث را نيز تعيين كند كه مثلاً يكي يكي صحبت شود، نوبت رعايت شود،
او بايد كوشش كند تا هر كس در بحث شركت نمايد.
ضمناً حتي القمدور مشخصات آماري افراد ( نظير سن، جنس، تحصيلات .....) را به دست آورد.
 
ادامه طرز كار در بحث گروهي
شخص محقق نبايد خود در بحث شركت كند و تنها بايد بحث را هدايت و سازماندهي نمايد.
هدف از يك بحث هميشه الزاماً به دست آوردن يك نتيجه نيست
بحث مي تواند براي استخراج دقيقتر بر روي نوار ضبط شود.

كاربرد و محدوديت بحث گروهي
   كاربرد و محدوديت بحث گروهي
بحث گروهي در زمينه هاي مختلفي كاربرد دارد. در زمينه به دست آوردن توافق نظر وسيع تر در يك جمع كسب اطلاعات ابتدائي واكتشافي در مورد ابعاد مختلف يك مسئله و يا كنترل اطلاعات به دست آمده با تكنيكهاي ديگر.
 ادامه كاربرد و محدوديت بحث گروهي
يك فايده مهم اين تكنيك آنست كه افراد يكديگر را متقابلاً كنترل مي كنند و اگر شخص اطلاعات نادرستي بدهد، ديگران نظر او را تصحيح مي نمايند. لذا يك محقق از اين طريق مي تواند يك تصوير يا دايره نسبتاً جامعي از مسئله مورد بررسي به دست آورد.

 ادامه كاربرد و محدوديت بحث گروهي
اما مهمترين فايده آن اينست كه در مورد برخي از سوالاتي كه افراد در شرايط معمول مصاحبه، مايل به جواب دادن نيستند ، نظرات خودرا بيان مي كنند.
 در بحث گروهي عموماً عكس العملها سريع و گاه نيز با هيجان همراه است.
 ادامه كاربرد و محدوديت بحث گروهي
از اين طريق محقق يك تصوير نسبتاً جامعي از آن ابعاد مختلف يك مسئله، از نظارت، ارزشها، تضادها، توافقها، چگونگي شكل گيري عقايد، تاثيرپذيري متقابل ميزان تفكر، احساس و بسياري از نكاتي كه قبلا نمي توانست به آن فكر كند به دست مي آورد.
محدوديت بحث گروهي
  اما اين تكنيك با محدوديتهائي نيز همراه است :
معممولترين و مهمترين آن حضور افراد كليدي متنفذ در بحث است. از يك طرف حضور آنها به دو دليل لازم است.
يكي داشتن اطلاعات بيشتر و ديگر حضور ديگران به خاطر حضور انها زيرا وجود آنها به ديگران آرامش و اطمينان مي دهد و آنها را به شركت در جمع وا ميدارد.

 ادامه محدوديت بحث گروهي
عده اي در بحث شركت نمي كنند و سكوت مي كنند. كه اين به عواملي چون : ميزان تحريك موضوع انتخاب شده، انتخاب افراد شركت كننده ( متجانس و نامتجانس) شركت افراد متنفذ پربيان احساس خطرات و نگرانيها محل بحث و بالاخص شخصيت محقق و نحوه مديريت او بستگي دارد.
 ادامه محدوديت بحث گروهي
يك نقض ديگر اين تكنيك آنست كه محقق نمي تواند اولاً خصوصيات فردي افراد را ( حداقل بطور كامل يا رضايتبخش) جويا شود تا آن خصوصيات را به عنوان متغير با نظرات آنها در ارتباط بگذارد و نتيجه گيريهاي اماري به دست آورد.

 ادامه محدوديت بحث گروهي
همچنين در بحث گروهي برخي از سوالات را نمي توان پيگيري كرد، زيرا جهت بحث جمعي تغيير مي كند و كنترل، هدايت و بازگرداندن آن دشوار يا ناممكن مي شود.
 ادامه محدوديت بحث گروهي
لذا فايده تكنيك بحث گروهي در دو نكته است. يكي به دست آوردن يك دايره يا يك تصوير جامع از محدوده و ابعاد يك مسئله ديگري كنترل اطلاعات به دست امده از طريق تكنيك هاي ديگر
بخش چهارم: محدوديت تکنيک پرس و جو
مشارکت و همکاري پاسخگويان
تجربه قبلي پاسخگويان
رفتار محقق
مووع مورد بررسي
خصوصيات فردي پاسخگويان
مشارکت و دفتار پاسخگويان
تکنيک دلفي
محدوديت تكنيك پرس و جو
محدوديت تكنيك پرس و جو (Interview)
پرس و جو يا مصاحبه يكي از مهمترين و معمولترين تكنيك ها در علوم اجتماعي است.
پرس و جو در مقابل تكنيك هاي ديگر اين حسن را دارد كه معمولاً از يك طرف ميزان اعتبار (Validity) و روائي (Reliability) بيشتري و از طرف ديگر امكان محاسبات پيچيده آماري را فراهم مي آورد.
محدوديت تكنيك پرس و جو
پرس و جو در صورتيكه شرايط لازم مهيا باشد. و محدوديتها و نواقص آن برطرف گردد بدون شك با وصف هزينه زياد مادي و زماني، معتبرترين و مفيدترين تكنيك تحقيق در علوم اجتماعي است.
محدوديت تكنيك پرس و جو
در صورتيكه محقق تمام مراحل مقدماتي لازم ( انتخاب تئوريها، متغيرها و معرفهاي مناسب) را درست انجام داده باشد، در آنصورت به ترتيب مراحل تحقيق، مهمترين محدوديت كاربرد تكنيك پرس و جو (بالاخص در ايران) در مرحله اول همكاري پاسخگويان و در مرحله دوم مشاركت و رفتار پرسشگران مي باشد كه ذيلا به آن مي پردازيم.
ادامه مشاركت و همكاري پاسخگويان
مشاركت و همكاري پاسخگويان
وقتي از يك روستائي يا از يك شهري تقاضا مي كنيم كه با او مصاحبه كنيم، به دلائل مختلف در موارد زيادي او خود را كنار مي كشد و يا
در مورد برخي از سوالات يا پاسخ نمي دهد و يا
 پاسخهاي خيلي كوتاه از سر خود واكن  مي دهد.
چرااينطور است؟ و چطور ميتوان اين رفتار را تبيين نمود؟
ادامه مشاركت و همكاري پاسخگويان
    آقاي هارتموت اسر، رفتار پاسخگويان را تابع دو مجموعه از عوامل مي بيند :
توان اجتماعي (sociability)
 وابستگي قشري
ادامه مشاركت و همكاري پاسخگويان
مجموعه عوامل توان اجتماعي Sociability به سه بعد :
انگيزش (Motivation)
شناخت (cognition)
 قدرت انعطاف و تجسم (Empathy) تجزيه مي شود
ادامه مشاركت و همكاري پاسخگويان
وابستگي قشري براساس سه معرف درامد؛ تحصيلات و شغل سنجيده مي شود استفاده قرار مي گيرد، كه طي آن رفتار تابع تشويق و توبيخ يا هزينه و پاداش ديده مي شود.
ادامه مشاركت و همكاري پاسخگويان
ارزيابي فايده مشاركت در يك مصاحبه معمولا به چهار عامل تعيين كننده وابسته است كه به ترتيب عبارتند از :
تجزيه قبلي پاسخگويان
 رفتار محقق
مسئله مورد تحقيق
خصوصيات فردي پاسخگو
تجربه قبلي پاسخگويان
    تجربه به قبلي پاسخگويان
يكي از مهمترين عوامل تعيين كننده براي مشاركت در يك مصاحبه، تجربه قبلي پاسخگوست. اين مسئله بالاخص در روستاهاي جهان سوم است.
ادامه تجربه به قبلي پاسخگويان
آقاي هوفمن (Hoffmann) از افريقا گزارش مي هد كه در روستاهائي كه قبلا از طرف دولت ماليات جمع آوري شده و يا جوانان را براي خدمت سربازي گرفته بودند، پاسخگويان محقق را به عنوان يك مامور دولت مي ديدند و به او مشكوك و بي اعتماد بودند .
ادامه تجربه به قبلي پاسخگويان
نكته بسيار موثر بر رفتار پاسخگويان تجربه آنها با يك گروه تحقيقاتي قبلي است.
 آقاي پاوزه وانگ (Pausewang) در كنار تجربيات منفي، از يك تجربه مثبت خود در اتيوپي گزارش مي دهد. در يك محل ما ديديم كه روستائيان بيش از حد انتظار مايلند به سوالات ما پاسخ دهند.
بعدا معلوم شد كه پس از انجام يك تحقيق قبلي، انتظار روستائيان برآورده شده بود و به آن روستا آب لوله كشي داده شده بود.
ادامه تجربه به قبلي پاسخگويان
آقاي هويزر (Huizer) از تقابل روستائيان امريكاي جنوبي در مقابل محققان گزارش مي دهد؛ زيرا پس از انجام يك تحقيقات قبلي در روستاي انها، نه فقط نتيجه مثبتي براي انها حاصل نشده بود، بلكه برعكس ضررهائي را نيز ايحاد كرده بود.
رفتار محقق
      رفتار محقق
     عامل بعدي موثر بر ارزيابي فايده يك تحقيق از جانب پاسخگويان شخص محقق است. محقق بايد مورد پذيرش پاسخگويان باشد و پذيرش او وابسته است به :
قيافه ظاهري
رفتار او
قيافه ظاهري
ارزيابي از محقق ابتدا با قيافه ظاهري او آغاز مي شود يك محقق در كشورهاي جهان سوم بايد از يك سن و سال مناسب و از يك ميزان اقتدار برخوردار باشد تا پاسخگويان او را جدي بگيرند و حاضر باشند در مصاحبه با او شركت كنند. زيرا در اين صورت پاسخگويان تصور مي كنند كه محقق قادر است مسائل را بفهمد و اقداماتي در جهت حل آنها انجام دهد

رفتار محقق
بعداز قيافه ظاهري، رفتار محقق تعيين كننده است. رفتار محققان بيش از آنچه آنها بتوانند تصور كنند از جانب پاسخگويان با دقت زير نظر قرار مي گيرد. هرگونه رفتار يا علامات دادن و ارتباط غيركلامي و كلامي محقق از جانب پاسخگويان هشيار و محتاط با دقت ضبط و در نظام فرهنگي و ارزشي انها ارزيابي  و تفسير مي شود.
رفتار محقق
از  عناصر مهم براي ارزيابي مثبت از رفتار محقق يكي اطلاعات او و ديگري توانايي فكري و عملي اوست.
تحت اين شرايط محقق قادر خواهد بود شرايط پاسخگويان را بفهمد. اما نه مانند يك آقاي مدير كه همه چيز را او فقط بلد است و به پاسخگويان از بالا و پائين تحكم كند.
موضوع مورد بررسي
موضوع مورد بررسي
بعد از آنكه پاسخگويان محقق را كم و بيش ارزيابي كردند، مي خواهند بدانند كه او از انها چه مي خواهد. عامل تعيين كننده براي انگيزش پاسخگويان حالا موضوع مورد تحقيق و رابطه آن با مسائل آنها است. اما درعمل متاسفانه تعداد بسيار معدودي از تحقيقات موضوع مورد بررسي شان مستقيماً به مسائل خاص پاسخگويان و افراد مورد هدف مربوط مي شود.
خصوصيات فردي پاسخگويان
     وضعيت اقتصادي پاسخگو
معمولاً پاسخگويان وقتي بالاخص در مقابل انجام يك مصاحبه مقاومت مي كنند كه سوالاتي درباره وضعيت اقتصادي آنها پرسيده شود. پاسخگويان فقيرتر- در مقابل – چيزي براي پنهان كردن ندارند. حداقل مي توان پذيرفت كه آنها در زمينه دارائي هاي خود كمتر از آنچه كه دارند نگويند.
 ادامه خصوصيات فردي پاسخگويان
ممكن است از يك طرف ثروتمندان وضعيت اقتصادي خود را كمتر از انچه هست نشان دهند و فقرا وضعيت خود را بهتر از واقعيت اين يك مشكل بزرگ در تحقيقات از طريق پرس و جو است.
ادامه خصوصيات فردي پاسخگويان
علاوه بر شرايط اقتصادي عوامل ديگري مانند سن و تحصيلات پاسخگويان بر روي همكاري آنها تاثير دارد. معمولا افراد جوان وتحصيلكرده انعطاف پذيرتر هستند و نگراني كمتر و آمادگي بيشتري براي مصاحبه از خود نشان مي دهند.
 در صورتيكه ما به وضعيت ايران نگاه كنيم، بايد گفت كه نسبت به هر شرايطي ممكن است نتيجه متفاوتي به دست آيد.
ادامه خصوصيات فردي پاسخگويان
  در تحقيق نويسنده کتاب در يزد به گونه زير خود را نشان داد:
 ميزان تمايل پاسخگويان به مشاركت در مصاحبه رابطه معني دار با سن و سواد نشان نمي داد. اما با ميزان سفرهاي انجام شده ( به عنوان يك متغير آگاهي)، مقدار زمين، مقدار آب و درامد كل رابطه معني دار، اما منفي نشان مي داد. به اين معني كه روستائيان سفر كرده تر و با تجربه تر، و ثروتمندتر در هنگام انجام مصاحبه، تمايل كمتري به مشاركت نشان مي داد.
ادامه خصوصيات فردي پاسخگويان
هانم تاتيانا مايكا نيز در بررسي اخير خود در آلمان به دست آورد كه تمايل پاسخگويان به مشاركت در تحقيقات نسبت به عوامل مختلف تفاوت نشان مي دهد.
بين تمايل به مشاركت با مشاركت واقعي بايد فرق گذاشت.
تمايل به مشاركت در آلمان شرقي بيشتر ازآلمان غربي بوده است و
اين تمايل در آلمان شرقي در بين افراد تحصيلكرده و قشر بالا بيشتر بوده است
اما در عمل اهالي آلمان غربي در تحقيقات بيشتر مشاركت كردند.
اينان بيشتر از قشر بالاي جامعه بودند.
مشاركت و رفتار پرسشگران
  مشاركت و رفتار پرسشگران
در صورتيكه ما يك تحقيق آماري مانند آنچه كه سازمان آمار ايران انجام مي دهد و يك بررسي تخصصي در زمينه جامعه شناسي را با هم مقايسه كنيم متوجه مي شويم كه در آمارگيري سراسري
اطلاعات ساده يا مانند جمعيت خانوار، سواد و شغل و مشابه آن سوال مي شود كه به براي پرسشگر سوال كردن درباره آن مشكل است و نه براي پاسخگو پاسخ دادن
به علاوه اين بررسي قبلا از طريق راديو تلويزيون به اندازه كافي به اطلاع مردم مي رسد و مردم براي پاسخگوئي به آن آمادگي دارند.
تکنيک دلفي
مقدمه


طرز کار


بحث و انتقاد
مقدمه تکنيک دلفي
   تحقيق درباره آينده : تكنيك دلفي (Delphi) يا شبه استخاره
مقدمه
نام اين تكنيك از اوراكل دلفي گرفته شده و خود نشان دهنده آن است كه اين روش به پيشگويي در آينده مربوط مي شود.
تکنيک دلفي
   تحقيقات دلفي ابتدا بعد از جنگ دوم جهاني با كار آقاي هلمر در حدود سال 1950 در امريكا آغاز شد و هدف آن يافتن روند تكامل علمي و صنعتي در زمينه هاي مختلف در 50 سال آينده بود. او نتايج جالبي را ارائه كرد كه تعداد قابل توجهي از آنها نيز واقعاً به وقوع پيوستند.


ادامه تکنيک دلفي
در اروپا در دهه 1970 تحقيقات درباره آينده با تكنيك دلفي توسط برخي از دانشمندان انجام گرفت اما از اوائل دهه 1990 در آلمان اين نوع تحقيقات درباره روند آينده پيشرفتهاي علمي و تكنولوژي با بودجه گسترده وزارت آموز ش و تحقيقات به عنوان تحقيقات ملي توسط موسسه سيستم – تكنيك و تحقيقات نوآوري آغاز و چند بار تكرار شد. در ژاپن نيز حتي نتايج هفتمين تحقيق دلفي منتشر شده است.
ادامه تکنيک دلفي
تحقيقات دلفي هدفش آنست كه تصويري قابل اعتماد از اينده به دست اورد. اينكه آينده واقعاً چگونه خواهد بود، هيچكس نمي داند. اما اين امكان وجود دارد كه برخي از روندهاي رشد مسائل را تخمين زد و بررسي و بحث نمود و به اقداماتي انديشيد كه آنها به واقعيت بپيوندد.
طرز کار تکنيک دلفي
    طرز كار
در اين روش همان تكنيك مصاحبه با گونه اي بحث گروهي كتبي، تركيب شده است. بدين ترتيب كه مانند هر روش مصاحبه ديگر ابتدا اهداف تحقيق « عملي شده» (يعني فرضيه ها مشخص ، متغيرها تعريف و به معرفهاي قابل سنجش تبديل شده اند) و سپس در قالب يك پرسشنامه در اختيار افراد انتخاب شده كه در رشته خود متخصص فن مي باشند گذارده مي شوند.
 
چهار مرحله تکنيک دلفي
پژوهش با اين روش در چهار مرحله  يا دوره انجام مي گرد كه در اينجا به طور براساس تحقيقات هلمر و گوردون تشريح مي شود

دوره اول دلفي
    دوره اول
1- از افراد مورد مطالعه (متخصصين فن در رشته هاي مختلف )
2- بوسيله پرس و جوي كتبي ( پرسشنامه فرستاده شده)
3- در مورد مسائل خاصي سوال مي شود (هلمر از متخصصين خواسته بود كه رويدادهاي پنجاه سال اينده را توصيف نمايند.
4- سپس از نظرات متخصصين و مسائل و رويدادهايي را كه نام برده بودند يك ليست تهيه شد.
(هلمر رويهمرفته 49 مسئله تهيه نمود متخصصين به آنها اشاره كرده بودند).
دوره دوم دلفي
دوره دوم
5- اين نتايج يعني ليست تهيه شده از مسائل، مجداً براي متخصصيني فرستاده شد و بدين ترتيب انها از نظرات ديگران اگاه گرديدند!
6- سپس از آنها خواسته شد كه بنويسند كه هر يك از رويدادها و مسائل با چه احتمالي به وقوع خواهد پيوست.
7- پس از دريافت نظرات متخصصين، مشخص شد كه آنها در مورد چند رويداد (10 از 49 رويداد ) اتفاق نظر داشتند.
دوره سوم دلفي
    دوره سوم
   8-  نتايج اخير ، يعني توافق نظر در مورد 10 رويداد مجدداً براي همه پاسخگويان(متخصصين) فرستاده شد.
   9-  از 39 رويداد باقي مانده كه اختلاف نظر درباره آنها وجود داشت، محققان خود 17 رويداد مهم را انتخاب نمودند.
   10- اين 17 رويداد براي متخصصين فرستاده و
ادامه دوره سوم دلفي
11-  از انها خواسته شد كه توضيح دهند، چرا نظر انها با نظرات اكثريت در مورد اين 17 رويداد فرق دارد.
12- اين عمل موجب شد كه اين متخصصين در نظرات خود در مورد 17 رويداد فوق، تعمق بيشتري نمايند و آن را به صورت جديدي بازگو نمايند و از آن طريق نظراتشان را با نظرات اكثريت تطبيق دهند.
13- در پايان مرحله سوم تفاوت نظرها بسيار كاهش يافتند و از نظر آماري پراكندگي چاركها محدودتر شدند.

دوره چهارم دلفي
دوره چهارم
14- نتايج دوره سوم (يعني تجديد نظر متخصصين در نظرات خود و تطبيق آن با اكثريت) مجددا به اطلاع متخصصين رسانده شد.
15- و كوشش شد از ان طريق مانند گذشته اتفاق نظر بيشتري حاصل شود
16- در عين حال از پاسخگويان (متخصصين)پرسيده شد كه آيا آنها تك تك اين رويدادها را قابل تحقق و مفيد مي دانند؟
17-  نتايج كار در تصاوير و متون مختلف بازگو شد.
بحث و انتقاد دلفي
بحث و انتقاد
تكنيك دلفي از نظر روش شناسي داراي نقيصه مهمي است كه اعتبار آن را محدود مي سازد، زيرا در اين روش در اصل كوشش مي شود كه با نزديك كردن مصنوعي عقايد متخصصين به يكديگر از نظر اماري توزيع اطراف ميانه محدود شود. اين فرضيه به دلايل زير اشتباه است:
ادامه بحث و انتقاد دلفي
 نخواستن نام و پرسشنامه هاي بي نام تاثير هنجارهاي اجتماعي و فشار به سوي همرنگي و همشكلي را خنثي نمي كند. چنانكه آزمايش هاي آش و هوفشتتر نشان دادند تمايل به همرنگي و همشكلي هميشه از طريق فشارهاي بيروني به وجود نمي آيد. در بسياري از موارد، نيروهاي كنترل كننده دروني در به وجود آمدن تمايل به همرنگي نقش اساسي دارند. زيرا كه هنجارهاي اجتماعي در اينگونه موارد دروني شده اند و انسان نمي خواهد مغاير با ديگران و به اصطلاح غيراجتماعي باشد.
تكنيك مشاهده و كاربرد آن در علوم اجتماعي 
سرفصل بخش مشاهده
مشاهده و کاربرد آن در علوم اجتماعي
  تعريف مشاهده
  انواع مشاهده
  مشاهده غير سيستماتيک و غير سيستماتيک
  مشاهده با ساخت و بدون ساخت
مشاهده غير مشارکتي
  طرز کار


مشاهده
   ادامه سرفصل تکنيک مشاهده
تکنيک تحليل کنش متقابل بيلز
       - مدل تئوريکي
       - طرز مشاهده
       - استخراج
       - نمونه گيري
       - نتيجه گيري کاربردي ازتکنيک بيلز
مشاهده مشارکتي
        - طرز کار
حاشيه : تکنيک بدون عکس العمل
بحث و انتقاد
       - ادراک نادرست
       - تضاد نقش ها
       - مشاهده محدود
خلاصه و نتيجه گيري

 تكنيك مشاهده و كاربرد آن در علوم اجتماعي 
     تكنيك مشاهده و كاربرد آن در علوم اجتماعي
   در مواقعيكه يك محقق مي خواهد درباره مسائلي تحقيق كند كه تاكنون اطلاعات كافي در آن باره وجود ندارد (يعني در تحقيقات اكتشافي) عموما از تكنيك مشاهده استفاده مي شود. در تحقيقاتيكه ما براي اولين بار مي خواهيم اطلاعاتي درباره يك قوم و گروه، ناشناخته به دست آوريم ( يعني بالاخص در رشته مردم شناسي) تكنيك مشاهده به كار مي آيد .
مشاهده
  در مواردي كه قاعدتاً امكان استفاده از تكنيك پر س و جو وجود دارد نيز بسيار پيش مي آيد كه افراد مورد مطالعه به دلايلي نظير كم حوصلگي و يا نداشتن وقت و يا از همه مهمتر به علت تجربيات بد و يا ترس از ضررهايي ( مثلا نگراني از توبيخ  ارباب يا نيروهاي كنترل كننده جامعه، تعزيرات و....) ميل به مصاحبه نشان نمي دهند و حتي المقدور از آن سرباز مي زنند.
تعريف مشاهده
تعريف مشاهده
   آقاي رنه كونيگ مي نويسد كه رابطه ما با جهان به وسيله حواس پنجگانه به وجود مي آيد و ما به كمك آن حواس، تجربيات خود را مي اندوزيم. بدين معنا، « مشاهده » نوعي كسب تجربه از جهان است كه از طرق ساده تا طرق علمي به وسيله جلا دادن و تيز كردن حساب شده ادراك و حواس انجام مي گيرد. به عبارت ديگر در تكنيك مشاهده شناخت از طريق حواس پنجگانه حاصل مي شود.

مثال مشاهده
     مثلاً ما مشاهده مي كنيم كه
تعداد اتومبيل هاي گران قيمت و نمايش ثروت وتجمل ( لباسها، زنجير طلاي گردن ....) بيشتر شده در مقابل
تعداد گدايان در شمال شهر تهران افزايش يافته است.
تعداد مغازه هاي طلافروشي بيشتر شده است.
تعدادي از خانمهائي كه پا به سن گذاشته اند، زيرپوست صورت خود مايعاتي تزريق مي كنند تا چروك صورت آنها پيدا نباشد و گاه همين كار را نيز با برخي از اجزاء بدنشان انجام مي دهند.
انواع مشاهده
انواع مشاهده
مشاهدات سيستماتيک و مشاهده غير سيستماتيک
مشاهده با ساخت و بدون ساخت
مشاهده اشکار وپنهاني
مشاهده مشارکتي و غير مشارکتي
مشاهده غير سيستماتيک : ما بدون هيچ برنامه و زمينه تئوريکي مشاهداتمان را ا نجام دهيم .

مشاهده سيستماتيک و غير سيستماتيک
    مشاهده غيرسيستماتيك و سيستماتيك
منظور از مشاهده غيرسيستماتيك ان است كه ما بدون هيچ برنامه و زمينه تئوريكي، مشاهداتي را انجام دهيم. مانند مشاهده گدايان و طلا فروشان و غيره. اما براي يك مشاهده سيستماتيك ما مي بايست براساس يك برنامه مشخص پيش برويم
مشاهده سيستماتيک
در مشاهده سيستماتيک مانند هر تحقيق ديگر
ما يك مسئله داريم كه
در پي تبيين آن، به دنبال تئوري هاي مناسب مي گرديم و سپس
براساس اين تئوريها، مسئله و محدوده آن را مشخص، تفكيك و ساختار آنرا تعيين مي كنيم و
از اين طريق، يعني با مطالعه تئوريها و متغيرهايي كه مي توانند براي تحقيق خاص ما مهم باشند، فرضيه هاي خود را بنا كرده و پس از آن،
 انها را عملي مي كنيم، يعني به معرفها و معيارهاي قابل سنجش در عمل بر مي گردانيم

مشاهده سيستماتيک

مثلا اگر بخواهيم وضعيت اقتصادي كشور را بررسي نمائيم، تعداد گدايان مي تواند به  عنوان معرف نيازمندي و كمبود درآمد در كنار معرفهاي ديگر نظير سوء استفاده ( و يا اصطلاح فساد اداري) قرار گيرد.
و يا اگر بخواهيم ميزان آنومي يا آشفتگي و نابساماني اجتماعي و يا برعكس نظم اجتماعي را بسنجيم، معرف هاي زيادي به چشم مي خورند: صداي دزدگيرها؛ حصار نيز مانند خانه ها و قفل ماشين ها و .... همه حكايت از آن دارند كه كنترل اجتماعي و امنيت اجتماعي وجود ندارد.
مشاهده با ساخت وبدون ساخت
     مشاهده با ساخت وبدون ساخت
مشاهده بدون ساخت مانند مصاحبه غير استاندارديزه، معمولا در تحقيقات مقدماتي به كار  گرفته مي شود و محقق به دنبال كسب اطلاعات كلي و يافتن معرفهاي مناسب براي سنجش موضوع مورد خود است. در مشاهده بدون ساخت مي خواهد اطلاعات مقدماتي لازم را به دست آورد.
مشاهده با ساخت
مشاهده با ساخت فقط مي تواند پس از يك تحقيقات مقدماتي كه طي آن با تكنيك مشاهده بدون ساخت، اطلاعات لازم در مورد جامعه آماري به دست آمده است؛ به كار گرفته شود. در مشاهده با ساخت ما ديگر به دنبال اطلاعات كلي نيستيم بلكه مي خواهيم فرضيه ها، متغيرها و معرفهاي مشخص خود را بررسي كنيم و حتي المقدور  آن را به صورت كمي بسنجيم.
مشاهده مشارکتي و غير مشارکتي
   مشاهده غيرمشاركتي
       تكنيك مشاهده نسبت به مشاركت محقق در نحوه و رويه زندگي و شغل افراد مورد مطالعه، به مشاهده مشاركتي و غير مشاركتي تفكيك مي شود. از انجاكه مشاهده مشاركتي در بسيراي از موارد امكان پذير نيست، يعني محقق نمي تواند همانند افراد مورد مطالعه، همان شغل، رويه زندگي و رفتار را داشته باشد، لذا در بيشتر مواقع از روش غير مشاركتي استفاده مي شود.
طرز کار تکنيک مشاهده
   طرز كار
مجدداً تاكيد مي شود كه در ابتدا، مانند هر تحقيق ديگر ما به يك مسئله، يك چهارچوب تئوريكي و فرضيه هاي منتج شده از آن نياز داريم و اين فرضيه ها مي بايستي به نوبه خود به متغيرها و معرفهاي مورد بررسي برگردانيده شوند.
 همچنان كه ما در تكنيك پرس و جو فرضيه ها و متغيرهاي مورد بررسي را به سوالات بر مي گردانيم و آنها را در يك پرسشنامه تنظيم مي كنيم، درتكنيك مشاهده به جاي پرسشنامه به يك طرح مشاهده يا مشاهده نامه نيازمنديم.
ادامه طرز کار تکنيک مشاهده
در اين مشاهده نامه ما اقلام مشاهده را آماده مي كنيم. يعني مشخص مي كنيم كه چه چيزها و چه مسائل ورويدادهائي را مي خواهيم مشاهده كنيم.
هر قلم مشاهده را به طبقات مشاهده تقسيم مي كنيم،  يعني مشخص ميكنيم كه در مورد يكي قلم مشاهده، مي خواهيم به چه چيزهائي توجه نمائيم و آنها را در چه طبقه اي يادداشت كنيم.
تكنيك تحليل كنش متقابل – بيلز
تكنيك تحليل كنش متقابل – بيلز
يكي از مهمترين شيوه ها در مشاهده غير مشاركتي ، يوه اي است كه آقاي يبلز، استاد دانشگاه ها روارد امريكا در دده 1950 به كار برد. اين شيوه از آن پس همواره از سوي محققان ديگر، در زمينه هاي مشابه مورد استفاده قرار گرفت
تكنيك تحليل كنش متقابل – بيلز
بيلز مي خواست كمك كند تا در جامعه امريكا كه از فرهنگهاي مختلف همراه با تفاوت ها و گاه تضادهاي گوناگون تشكيل شده روشي ارائه دهد كه چگونه تضادها كاهش يابد و دوستي و الفت بين افراد گسترش يابد و پيوند و همبستگي افراد يك جامعه به سوي وحدت جمعي زياد شود و از اين طريق يك انسجام و يوند مستحكم اجتماعي ايجاد گردد.
 

ادامه تكنيك تحليل كنش متقابل – بيلز
آقاي بيلز براي اين كار يك مدل تئوريكي و عملي ارائه داد كه نشان دهد انسانها تحت چه شرايطي و با نشان دادن چه رفتاري با هم دشمن مي شوند. و تحت چه شرايطي و با نشان دادن چه رفتاري با هم دشمن مي شوند و تحت چه شرايطي و با چه رفتاري با هم دوست مي شوند.
اقاي بيلز براي تحقق اين هدف بررسي خود را به گروههاي كوچك معطوف ساخت و كنش هاي متقابل افراد را درگروه هاي كوچك مورد بررسي قرار داد.

ادامه تكنيك تحليل كنش متقابل – بيلز
منظور بيلز از كنش هاي متقابل اجتماعي : گفت و شنود يا رفتاري كه طي آن دو يا چند شخص مستقيما با يكديگر ارتباط برقرار مي كنند است.
ادامه تكنيك تحليل كنش متقابل – بيلز
      محل تحقيق : به منظور بررسي اين مسئله او يك لابراتور درست كرده بود، مانند يك كلاس دانشگاهي كه داراي يك تابلوي سياه رنگ است. اما او به جاي تابلوي سياه يكي آئينه بزرگ نصب كرده بود. خاصيت اين آئينه كه امروزه در برخي مكانهاي ديگر نيز مورد استفاده قرار مي گيرد آن بود كه  از جائي كه افراد نشسته بودند به صورت يك آئينه بوئد. و محقق و ديگر مشاهده گران مي توانستند همه حركات را ببينند و همه گفت و شنود ها را بشنوند.

مدل تئوريکي بيلز
   مدل تئوريكي و طبقات مشاهده
چهار چوب تئوريكي : هسته اصلي تحقيق آقاي بيلز در واقع آن بود كه رفتار مورد مطالعه را طبقه بندي كند و جريان رفتارهاي متقابل درگروه و عواملي كه بر روي اين جريان تاثير مي گذارند بشناسد :
بدين منظور او ابتدا دو بعد رفتاري را در نظر مي گيرد: يك بعد احساسي رفتار و ديگري بعد ايفاي نقش و انجام وظائف در روابط اجتماعي و يا در كنش متقابل در اين بعد، رفتار در بيان و پرسش و پاسخ منعكس مي شود.
ادامه مدل تئوريکي بيلز
هر كدام از اين ابعاد خود به طبقاتي تجزيه مي شوند. بطوريكه در مجموع 12 طبقه از رفتارهاي ممكن براي مشاهده در نظر گرفته مي شوند.
هر يك از طبقات با مثال هائي مشخص شده اند تا مشاهده گر بتواند عكس العمل ها را حتي المقدور بدون ابهام وارد كند.
ترتيب طبقات براساس يك ترتيب منطقي است و نه اتفاقي ( خواننده تفاوت اين ترتيب را با ترتيب گويه ها در طيف ليكرت در نظر بگيرد).
فرض بر آن است كه هر رفتار از سوي هر يك از اعضاي گروه را بتوان در يكي از اين طبقات طبقه بندي نمود.

تکنيک بيلز
طرز مشاهده
مشاهده گر رفتار افراد را مطالعه وصحبتهاي آنها را مي شنود.
هنگامي كه مشاهده گر يك رفتار را تشخيص دهد، آن رفتار را در طبقه مورد نظر يادداشت مي كند، آن هم با دو عدد. با عدد اول آن شخصي را كه صحبت مي كند و با عدد دوم شخص مخاطب را مشخص مي سازد.
مثال تکنيک بيلز
مثال
  پسر بچه اي (حسين ) صبح موقع رفتن به مدرسه گريه مي كند ومي گويد كه من هنوز انشائم را ننوشته ام پدرش مي گويد خاك بر او سرت احمق تنبل ، مادرش مي گويد وا اول صبحي كه به بچه فحش وبد وبيرا نمي گويند. پسرم عيبي ندارد به معلمت بگو مريض بودي نتوانستي بنويسي، حسين از برادر بزرگش مي پرسد، مي تواني به من كمك كني ؟
ادامه مثال تکنيک بيلز
برادر بزرگ مي پرسد موضوع انشايت درباه چي هست. او مي گويد موضوع انشائم اين است : بهترين راه كمك كردن به دوستان و اقوام چيست ؟ برادر مي پرسد " منظور معلمت چيه ؟ من نمي فهم مي شود يك كمي براي من توضيح بدهي ؟ حسين توضيح مي دهد.
برادر مي گويد ؟ اين توضيح خوب بود. اما براي اينكه من بهتر بفهمم ، مي تواني يك مثال هم بياوري ؟
حسين يك مثال هم مي آورد.

ادامه مثال تکنيک بيلز
برادر بزرگ مي گويد : ببين چه خوب توضيح دادي ومثال قشنگي هم آوردي ؟ حالا همين حرفهائي را كه زدي بنويس . اول چه توضيحي دادي ؟ وبعد به حسين كمك مي كند تا توضيح قبلي او را بنويسد.
به منظور بررسي اين رفتار بهتر است ابتدا انرا بطور مشخص تجزيه كنيم
پسر بچه اي (حسين) صبح موقع رفتن به مدرسه گريه مي كند و
مي گويد كه من هنوز انشائم را ننوشته ام
پدرش مي گويد " خاك بر آن سرت احمق تنبل
ادامه مثال تکنيک بيلز
مادرش مي گويد : وا اول صبحي كه به بچه فحش وبد وبيراه نمي گويند.
پسرم عيبي ندارد به معلمت بگو مريض بودي نتوانستي بنويسي
حسين از برادر بزرگش مي پرسد " مي تواني به من كمك كني ؟"
برادر بزرگ مي گويد موضوع انشائم اين است : بهترين راه كمك كردن به دوستان و اقوام چيست ؟
برادر مي پرسد : منظور معلمت چيه ؟ من نمي فهم ، مي شود كه يك كمي براي من توضيح بدهي؟
حسين توضيح مي دهد.
ادامه مثال تکنيک بيلز
برادر مي گويد : اين توضيح خوب بود
اما براي اينكه من بهتر بفهم ، مي تواني يك مثال هم بياوري ؟
حسين يك مثال هم مي آورد.
برادر بزرگ مي گويد : ببين چه خوب توضيح دادي ومثال قشنگي هم آوردي ..  
حالا همين حرفهائي را زدي بنويس. اول چه توضيحي دادي و..
بعد به حسين كمك مي كند تا توضيح قبلي او را بنويسد.
بعد از تجزيه، كوشش مي كنيم كه عكس العمل ها را ابتدا به ترتيب زماني مرتب وسپس بر اساس طبقات دوازده گانه طبقه بندي كنيم :
ادامه مثال تکنيک بيلز
پسر بچه اي صبح موقع رفتن به مدرسه گريه مي كند ومي گويد كه من هنوز انشائم را ننوشته ام.
توضيح : شخص شماره 1 حسين در بين خانواده بدون مخاطب قرار دادن شخص خاصي، به بقيه يك اطلاع مي دهد و در واقع تقاضاي كمك وراهنمايي مي كند. بنابراين عكس العمل او ، هم در طبقه 6 وهم در 9 قرا ر مي گيرد.
پدرش مي گويد " خاك بر اون سرت ، احمق تنبل :"
ادامه مثال تکنيک بيلز
توضيح پدر : پدر شخص شماره 2 از فرط نگراني وناراحتي درباره بچه اش، عكس العمل فرهنگي استبدادي نشان مي دهد. او در واقع نه فقط به حسين كمك نمي كند، بلكه رابطه اش را با بچه تخريب مي كند، سرمايه ارتباطي خود را با پسرش براي آينده نيز از بين مي برد ويا او خصومت مي ورزد. لذا اين عكس العمل پدر نسبت به حسين يعني 2-1 درمرحله زماني 2 ودر طبقه 12قرار مي گيرد.
مادرش مي گويد " وا اول صبحي كه به بچه فحش و بد وبيراه نمي گويند.

ادامه مثال تکنيک بيلز
مادر پسرم عيبي ندارد به معلمت بگو مريض بودي نتوانستي بنويسي.
توضيح : درمرحله زماني بعد 3 مادر شخص 3 نيز نسبت به پدر شخص 2 عكس العمل احساسي منفي نشان مي دهد وازاو ايراد مي گيرد. درنتيجه عكس العمل او در طبقه 10 قرار مي گيرد وبه صورت 3-2 وارد مي شود. ازطرف ديگر او با حسين دلسوزي واو را تاييد مي كند. لذا اين رفتار مادر نسبت به حسين درطبقه 3 ودرمرحله زماني 4 بصورت 3-1 جاي مي گيرد . درعين حال مادر دروغ گفتن را نيز مي آموزد كه اين مسئله البته در طبقات آقاي بيلز مورد توجه نيست .
ادامه مثال تکنيک بيلز
حسين از برادر بزرگش مي پرسد " مي تواني به من كمك كني ؟"
توضيح اين يك تقاضاي پيشنهاد وراهنمائي است ولذا در طبقه 9 ودرمرحله زماني 5 به صورت 1-4 وارد مي شود.
برادر بزرگ مي پرسد موضوع انشايت درباره چي هست ؟
توضيح " اين يك پرسش است كه در طبقه 7 درمرحله زماني 6 جاي مي گيرد.
حسين مي گويد : موضوع انشايم اين است : بهترين راه كمك كردن به دوستان و اقوام چيست ؟
توضيح : اين يك پاسخ است كه توضيح مي دهد و در طبقه 6 ودرمرحله زماني 7 قرار مي گيرد.
ادامه مثال تکنيک بيلز
برادر مي پرسد : منظور معلمت چيه ؟ من نمي فهمم مي شود يك كمي براي من توضيح بدهي ؟
توضيح : برادر در واقع نقش آموزنده اي را به عهده مي گيرد كه نمي فهمد وتقاضاي راهنمائي مي كند كه اين عكس العمل در طبقه9 قرار مي گيرد. اما برادر در واقع مي خواهد كه حسين خودش فعال شود وفكرش توليدي شود ونه منفعل ومصرفي. لذا با اين سوال حسين را به فعاليت وا مي داريد.
حسين توضيح مي دهد :
توضيح شخص 1 به شخص 4 پاسخ مي دهد (طبقه 6)
ادامه مثال تکنيک بيلز
برادر مي گويد اين توضيح خوب بود
توضيح : برادر او را تاييد مي كند ومي پذيرد.
10- براي اينكه من بهتر بفهم ، مي تواني يك مثال هم بياوري ؟
توضيح : برادر او را تاييد مي كند و مي پذيرد (طبقه 3)
11- اما براي اينكه من بهتر بفهمم، مي تواني يك مثال بياوري ؟
توضيح : برادر تقاضاي راهنمائي مي كند (طبقه 9)
12- حسين يك مثال هم مي آورد (طبقه 6)
ادامه مثال تکنيک بيلز
برادر بزرگ مي گويد " ببين چه خوب توضيح دادي ومثال قشنگي هم آوردي ؟ تاييد مي كند = طبقه 1
14- حالا همين حرفهائي را كه زدي بنويس. اول چه توضيحي دادي وبعد به حسين كمك مي كند تا توضيح قبلي او را بنويسد.
ادامه مثال تکنيک بيلز
توضيح : شخص 4 به شخص 1 درطبقه 4 راهنمائي مي كند ودرعين حال استقلال او را حفظ مي كند.
با اين كار برادر عملا موضوع انشاء را درعمل بكار مي برد. او شخص مورد نظر را بطور غير مستقيم با سوال كردن فعال مي كند وكمك مي كند تا او خودش مسئله اش را حل كند واز اين طريق احساس موفقيت واعتماد به نفس به دست آورد.
انجام مثال بيلز در جدول
ادامه مثال تکنيک بيلز
به طوري كه ملاحظه شد، بيلز تقريبا تمام عكس العمل هاي ممكن از سوي افراد دريك گروه را دراين طبقات به شكل جانبي درنظر گرفته است. درقسمت راست مشاهده نامه درقسمت A,B, D,C محل هر طبقه درچهار چوب تئوريكي مشخص شده است . ونشان مي دهد كه هر يك از طبقات در واقع چه مفهوم تئوريكي را مي خواهند بسنجد. اين مفاهم از دوقست تشكيل شده اند .. 1- زمينه اجتماعي .. احساسي (A, D ) 2- زمينه وظايف (B,C  ) اگر به اين طبقات خوب دقت كنيم، خواهيم ديد كه در واقع طبقه 1 و 12 هر دويك مفهوم را مي سنجيد. يعني دوستي ، وحددت وهمبستگي  وعكس آن يعني خصومت =  طبقه 12
طبقات تکنيک بيلز
بقيه طبقات بيلز هر كدام به طور زوجي يك مفهوم را مي سنجند كه ذيلا نشان داده مي شود :
طبقات 6،7 = مسئله آگاهي دادن
طبقات 5، 8: مسئله ارزيابي
طبقات 4، 9: مسئله كنترل
طبقات 3، 10: مسئله تصميم گيري
طبقات 2، 11 : مسئله حل مسائل ودرگيري
طبقات 1، 12: مسئله دوستي وحدت همبستگي.

استخراج تکنيک بيلز
استخراج مشاهده نامه به اين صورت است كه بايد ديد درهر طبقه چند بار اعداد 2-1 ويا 8-3  ( در صورتي كه نفر سومن با نفر هشتم صحبت كرده باشد) نوشته شده است . مثلا ممكن است از تعداد كل مشاهدات = 23000 فقط 246 مشاهده در طبقه اول ، همبستگي و وحدت وارد شده باشد. لذا در صد مشاهدات در طبقه وحدت وهمبستگي درحدود 1 درصد مي باشد. حال بايد ديد كه اين درصد ودريك محدوده قابل اطميناني قرار مي گيرد يا نه . بدين منظور آقاي بيلز از روش تعيين محدوده اطمينان بي نومينال به پيروري از اسند كر استفاده مي كند. جدول زير نتيجه استخراج مشاهدات بيلز را نشان مي دهد.


نمونه گيري بيلز
   نمونه گيري
درمشاهدات غيرمشاركتي ممكن است مشاهده گر نتواند تمام رويداد ها را ثبت نمايد، خصوصا وقتي كه سرعت رويدادها فوق العاده سريع باشد ويا آنكه رويداد ها را در 2 چند مكان انجام گيرند كه مشاهده گر امكان حصور در تمام اين مكانها را نداشته باشد. دراينگونه مواقع مي توان از رويداد ها به دو گونه نمونه گيري نمود
انواع نمونه گيري بيلز
نمونه گيري زماني ، به طوري كه مشاهده گر رفتاري را كه فرضا در طول يك ساعت انجام مي گيرد، درمقطعهاي خاصي مثلا (پس از هريك ربع فقط 5 دقيقه مشاهده مي كند. )
نمونه گيري مكاني، كه طي آن مشاهده گر از مكانهاي مختلف، براساس ضوابط تحقيق (يعني آن طور كه تحقيق اقتضا مي كندوبراساس ضوابط نمونه گيري، مكانهايي را انتخاب مي نمايد. مثلا اگر بخواهد رفتار مردم را در نمايشگاه بين المللي تهران مشاهده كند، مي تواند چند غرفه مهم (مثلا يك غرفه اروپائي ويك آسيائي و... ) ويا آنكه از بين تعداد كل غرفه ها چند غرفه  را براساس روش نمونه گيري انتخاب كند.
نتيجه گيري از تکنيک بيلز
   نتيجه گيري كاربردي از تكنيك بيلز
كار بيلز، بيشتر از آن نظر ارزنده است كه به انسانها مي آموزد كه رفتارشان نسبت به ديگر انسانها چگونه بايد باشد تا حاصل آن رفتار دشمني متقابل نباشد، بلكه دوستي الفت باشد. موفقيت كشورهاي غربي و بالاخص ژاپن نيز در بكارگيري همين نوع هرمن هاي اجتماعي بوده است .
نتيجه گيري از تکنيک بيلز
مدل همکاري غرب وژاپن را با رفتار همكاري اير انيان بر اساس مدل بيلز
ادامه نتيجه گيري از تکنيک بيلز

گروه هاي اجتماعي وقتي پيوندشان قوي تر مي شود، كه رفتارهاي اعضاء داراي بعد احساسي مثبت باشند. رابطه زن وشوهر درگروه خانواده وقتي تقويت مي شود كه هريك از كلمات انتقاد كننده ونيش زننده كه احساسات ديگري را تحريك منفي كند خودداري نمايد.
ادامه نتيجه گيري از تکنيک بيلز
در رابطه با عوامل موثر دربوجود آوردن زمينه احساسي مثبت ، تاييد " يكي از مهمترين عوامل است كه مبتني بر نياز اساسي به احترام وعزت نفس انسانها است . بنابراين اگر يك شخص در رفتار متقابلش با ديگري، حتي المقدورآن ديگري را تاييد كند، پيوند ديگري با وي قوي تر وتمايلش به او بيشتر مي گردد.
ادامه نتيجه گيري از تکنيک بيلز
 
از تئوري آقاي بيلز مي توان همچنين براي تخريب روابط اجتماعي درگروه ها استفاده كرد، يعني دشمنان يك كشور مي توانند روشهاي درگيري ، متلك زخم زبان ، فحش وديگر تضادها را دريك جامعه به يك فرهنگ عميق تبديل كنند.

مشاهده مشارکتي :
 مشاهده گر داراي دو نقش  : 1- محقق  2-  عضو گروه در تکنيک مشاهده مشارکتي هم به صورت آشکار است و هم پنهان. طرز کار تکنيک مشاهده مشارکتي : داشتن مشاهده نامه وجود يک چهارچوب تئوريکي و فرضيات و متغيرها
.
مشاهده مشارکتي
مشاهده نامه  آلبرت رايسدر موردپليس
سوال – آيا پليس يك بررسي وتعقيب درباره شخص يا اموالي را شروع كرده بود ؟
1- بلي (........................ > الف – 32) 2- نه (...................> 33)
الف – 32- چه نوع بررسي را شروع كرده بود ؟
مسئله شخصي تفتيش (............ > ب – 32)
مالي ( مثلا اتومبيل يا منزل ) (............. > ج- 32)
هر دو (............. > ب – 32)
مشاهده مشارکتي
ادامه مشاهده نامه  آلبرت رايسدر مورد پليس
- ب – 32 – آيا به نظر مشاهده گر اين تفتيش براي محافظت افسر پليس از خودش لازم بود؟
1- بلي             2- نه             3- نمي دانم.
2—ب  32 – آيا پليس قبل از اين تفتيش از متهم اجازه گرفته بود ؟
1-بلي         2- نه             3- نمي دانم.
3-ب – آيا متهم با مورد تفتيش قرار گرفتن خود مقابله نمود ؟
4-ب – 32 – آيا اسلحه يا مدرك ديگري پيدا شد؟
1- اسلحه گرم             2- چاقو            3- ...
مشاهده مشارکتي

     مشاهده نامه فريدريشز
سوال 9- آيا آقاي A چشمش به آقاي B افتاد ؟ ( ويا زير چشمي همديگر را زير نظر داشتند؟)
انواع پاسخها :
مشاهده نشد
نه (= .... دقيقه )
بلي – در نيمي از تمام مدت مشاهده (= ... دقيقه)
بلي – درتمام مدت مشاهده (=.............. دقيقه )

مشاهده مشارکتي
ادامه مشاهده نامه فريدريشز
درهمان مشاهده نامه نيز گاه مانندمشاهده نامه آقاي بيلز سوال فقط به صورت ذكر رئوس مطالب آمده بود، مثلا :
سوال 11- تعداد دعواها :
انواع پاسخها:
مشاهده نشد
تعداد دعواها
تکنيک بدون عکس العمل
تکنيک بدون عکس العمل :  محقق با افراد به طور مستقيم تماس ندارد.
مثلا براي بررسي مصرف مشروبات الکلي مي توان به سطل زباله بررسي نمود
بحث و انتقاد تکنيک مشاهده
بحث و انتقاد :   - ادراک نادرست
  - تضاد نقش ها
 - مشاهده محدود

بحث و انتقاد مشاهده
                ادراک نادرست
بر طبق نظر پوپر ادراک خالص اصلا وجود ندارد و شناخت ما محصولي از ادراک و چيزهايي که ما از تخيل خود به آن اضافه مي کنيم.
ما از محيط بيروني خود همه واقعيتها را نمي توانيم مشاهده کنيم.
ما به هر آنچه که با خواس پنجگانه خود مشاهده مي نماييم چيزهايي نيز اضافه مي کنيم.
بحث و انتقاد مشاهده
تضاد نقش ها:
به اين معنا که محقق از يکسو عهده دار يک عضو گروه را به عهده دارد و از سوي ديگر نقش يک محقق و مشاهده گر را
بحث و انتقاد مشاهده
مشاهده محدود:
منظور آن است که مشاهده گر فقط بخش هايي از روابط اجتماعي را مشاهده مي کند.
تحليل محتوا
عناوين بخش تحليل محتوا
مقدمه
ماهيت تحليل محتوا
پيدايش و گسترش تحليل محتوا
تحليل هاي کيفي
    - شرايط کلي تخليل محتواي کيفي
    - طرز کار ( تست T.A.T)
تحليل محتوا
ادامه عناوين تحليل محتوا:
تحليل هاي کمي
    - تحليل ارزشيابي
      - شرايط کلي
       - طرز کار
تحليل احتمال وقوع
    - شرايط کلي
    - طرز کار
 تخليل با کامپيوتر
قابليت اعتماد و اعتبار         
تحليل محتوا
ماهيت تکنيک تحليل محتوا:
    استفاده از تکنيک نحليل محتوا بر اين فرض بنا شده است که انسانها ب منظور روابط اجتماعي با يکديگر تبادل نظر و تبادل افکار دارندو اين تبادل نظر عموما از طريق زبان انجام مي گيرد.                                                        ارتباط            انسان                                                                       انسان                                                                                                          وسيله = زبان 
تحليل محتوا
در صحبتهاي انسانها همواره دو خصوصيت نهفته است:
1- خصوصيات فردي
2- خصوصيات اجتماعي
خصوصيات فردي و اجتماعي شحص شنوده يا خصوصيات در يافت کننده يا گيرنده پيام بر روي ادراک او از آن گفته يا نوشته يا هر نوع پيام يا محتواي تبادل نظرات تاثير مي گذارد. و در انجا تعريف تکنيک تحليل محتوا را مي توان بدست داد که :
تحليل محتوا
تعريف تکنيک تحليل محتوا:
    منظور اين روش آن است که بتوان، خصوصيات زباني يک متن گفته يا نوشته شده را بطور واقع بينانه يا عيني و بطور سيستماتيک شناخت و از آنها استنتاج هايي در باره مسايل غير زباني يعني در باره خصوصيات فردي و اجتماعي گوينده يا نويسنده و نظرات و گرابيش هاي وي نمود.

تحليل محتوا
اهميت تحليل محتوا:
    اين تحليل مي تواند بي رابطه با زمان و مکان در مورد محتواها و منابع که در زمانهاي گذشته و يا در فرهنگهاي ديگر توليد شده اند، به کار گرفته شود و از آن طريق اطلاعات پر ارزشي حتي درباره جوامع و فرهنگهاي ديگر که مطالعه مستقيم آنها ميسر نيست بدست آورد.  

پيدايش و گسترش تحليل محتوا:
    مرتن و رورمن معتقدند اين تکنيک در يونان باستان و بعدها در قرن هفتم در فلسطين براي تفسير تورات بکار برده شده است
در علوم اجتماعي اين تکنيک در هنگام جنگ جهاني دوم بکار برده شده و انگيزه آن نحوه تبليغات آلمان در هنگام جنگ جهاني دوم بوده است

تحليل محتوا
ادامه پيدايش و گسترش تحليل محتوا:
انگيزه اصلي کاوش در اين تکنيک نحوه تبليغات آلمان در هنگام جنگ جهاني دوم بود که با تکنيکهاي گونگون ابداع شده توسط شخصي به نام گوبل بطور بسيار موثر مردم کشورهاي رقيب و همچنين جامعه آمريکا را تحت تاتير قرار داده بود.
تحليل محتوا
تخليل محتواي روزنامه  the true American توسط لاسول:

تحليل محتوا
ادامه پيدايش و گسترش تحليل محتوا:
  مرتن و رورمن نشان داده اند که قبل از لاسول دانشمنداني ديگر مثل ويل ککس در سال 1900 ، استک لوسا در سال 1910 قبلا با پيدايش و گسترش روزنامه هاي يوميه به چنين کارهايي دست زده اند.
   کار لاسول نقطه عطفي در راه کاربرد اين تکنيک بوده است

تحليل هاي کيفي :
    هدف آن است که تاثير متن هاي مورد نظر بر روي گيرنده پيام سنجيده شود و اين از آن طريق انجام مي گيرد که محقق بار ارزشي مفاهيم و عبارتهاي بکاربرده شده را بررسي و شمارش کند.

تحليل محتواي کيفي
از نمونه هاي تحليل محتواي کيفي :
وايت: مقايسه شعارهاي ارزشي در شعارهاي هيتلر و روزولت
جدول درصد توزيع شعار هاي ارزشي در سخنراني هاي قبل از جنگ جهاني دوم توسط هيتلر و روزولت:
 
تحليل محتواي کيفي
ادامه از نمونه هاي تحليل محتواي کيفي :
شوي : بررسي عکسها مجلات آمريکايي در زمينه تبعيض قايل شدن بين سفيد پوستان و سياه پوستان از نظر پايگاههاي اجتماعي
بذين منظور او 292 جلد از مجلات فوق از سالهاي 1949 و 1950 را تحليل نمود.
سپس در هر مجله ، هر تصوير و هر عکسي که بر روي آن يک يا چند سياه پوست ديده مي شدند ثبت و توصيف شد.
همچنين در مقابل تحليل هر عکس از سياهپوستان ، يک عکس از سفيد پوستان تحليل مي شد.

تحليل محتواي کيفي
ادامه تحليل محتواي شوي
براي مقايسه ، بين عکس هاي تبليغاتي و عکس هاي مربوط به نوشته هاي نويسندگان مجله فرق نهاده شد.
در هر عکس فقط شخصيت اصلي ثبت و توصيف مي شد.
اکثريت نزديک به اتفاق افراد روي تصوير در سه طبقه يا گروه شغلي زير طبقه بندي شدند.
1- کارگر
2- کارگر و کارمند ساده
3- کارگر ساده
تحليل محتواي کيفي
ادامه تحليل محتواي شوي
جدول توزيع مشاغل سياهپوستان و سفيدپوستان در واقعيت و در تصاوير( اعداد = درصد)

تحليل محتواي کيفي
مثال هاي تحليل محتواي کيفي
خانم سوزان کارن راسلر: در زمينه گزارشات ايران تايمز در باره تعداد و روند رو به رشد اعتراضات در هنگام انقلاب ايران
خانم سوزان اولزاک و همکارانش : در زمينه شورشهاي سياهپوستان در امريکا


تحليل محتواي کيفي
ادامه تحليل محتواي کيفي
روزنامه واشنگتن پست سخنراني يک ساعته از جورج والکر بوش رئيس جمهور امريکا درباره حمله به عراق را چنين تحليل کرده است:
استفاده از کلمه اميد                       16 بار
استفاده از کلمه اگر ما مجبور شويم      8 بار
استفاده زياد از کلمه صلح و صلح آميز
از اين طريق آقاي بوش اميد به موفقيت را زياد نشان مي دهد تا نا اميدي و مخالفت داخلي امريکا را کاهش دهد و از طرف ديگر بگويد به دنبال صلح است و براي اين هدف بايد دست به کارهايي مثل جنگ بزند.

شرايط کلي تحليل محتواي کيفي
تعيين چهارچوب تئوريکي:
محقق مي بايست مانند ديگر تکنيکهاي تحقيق يک چهار چوب تئوريکي داشته باشد که بر اساس آن فرضيه ها و متغيرهاي خود را مشخص کند.
تحليل محتواي کيفي
     شرايط کلي تحليل محتواي کيفي
نمونه گيري : گرد آوري متن ها جهت تعميم مسئله
واحد محتوا : واحد هاي سنجش در تحليل محتوا ميتوانند  لغات جملات سرمقاله ها ..... باشند که ما مي خواهيم بار ارزشي آنان را بسنجيم و يا بر اساس محتواهايشان آنها را طبقه بندي کنيم
    بايد در نظر داشت که استنتاج از تک تک لغات در باره گرايش يک شخص بدون اشکال نيست . لذا بايد در اينگونه موارد واحد محتوا بزرگتر از حد يک لغت باشد.
تحليل محتواي کيفي
    ادامه شرايط کلي تحليل محتواي کيفي
تهيه طبقه هاي تحليل :
     - مربوط به فرضيه مورد بررسي باشد
       - صريح باشند ، بطوريکه در يک طبقه بندي مجدد ، محقق محتواها را دوباره متعلق به همان طبقه تشخيص دهد.
      - هر طبقه يک بعد معني داشته باشد.
      
تحليل محتواي کيفي
- ادامه تهيه طبقه هاي تحليل
      -  طبقات کاملا از يکديگر متمايز باشند
      - طبقات کامل باشند. يعني هر محتوا يا واحد سنجش بايد بالاخره فثط در يک طبقه جا بگيرد و تعدادي از لغات و واحدهاي ديگر سنجش باقي نماند که نتوان آن را در هيچ طبقه اي جاي داد.


کاربرد تحليل محتواي کيفي در تست T.A.T (انگيزه کارايي)

انگيزه کارايي را ابتدا مک کله لند مطرح نمود

توسط هک هاوزن تست انگيزه کارايي به کاربرده شد.
تحليل محتواي کيفي انگيزه کارايي
طرز کارتست انگيزه کارايي
   منظور از انگيزه کارايي آن است که انسانها تا چه حد در خود احساس تمايل به داشتن کارايي بيشتر دارند
    هک هاوزن به منظور سنجش انگيزه کارايي 6 تصوير تهيه نمود ، اين تصاوير همه کم و بيش مبهم هستند تا هر پاسخگو بتواند آنها را با ايده هاي خود تکميل کند.

تحليل محتواي کيفي انگيزه کارايي
ادامه طرز کار تست انگيزه کارايي:
از پاسخگويان خواسته مي شود تا در مورد هر تصوير مبهم يک داستان پر آب و تاب بنويسند
هر يک از تصاوير فقط 20 ثانيه به پاسخگويان نشان داده ميشود.
هر پاسخگو پس از 20 ثانيه 5 دقيقه فرصت دارد داستان خود را بنويسد


تحليل محتواي کيفي انگيزه کارايي
ادامه طرز کار تست انگيزه کارايي:
    هر پاسخگو به چهار سوال زير با ايده هاي جالب پاسخ دهد 1- در اينجا چه مي گذرد؟ اين افراد چه کساني هستند؟
2- چطور شد که اين اتفاق افتاده
3- اين افراد در تصوير به چه مي انديشند
4- اين وضعيت چطور ادامه پيدا خواهد کرد ؟ چطور پايان خواهد گرفت؟

تحليل محتواي کيفي انگيزه کارايي
ادامه طرز کار تست انگيزه کارايي:

هک هاوزن 6 تصوير به پاسخگويان نشان مي داد و پاسخگويان مي بايست براي هر تصوير يک داستان تعريف کنند در نهايت شش داستان با تکنيک تحليل محتوا بررسي مي شوند تا مشخص شود چند بار موضوعات اميد به موفقيت و ترس از موفقيت به چشم مي خورد.


تحليل محتواي کيفي انگيزه کارايي
طبقات تحليل محتواها در تست T.A.T انگيزه کارايي
      طبقات براي: اميد به موفقيت                           ترس از موفقيت
ن= نياز به موفقيت                          ن ع = نياز به اجتناب از عدم موفقيتف= فعاليت براي دستيابي به هدف     ف ع = فعاليت براي اجتناب از عدم موفقيتا= انتظار موفقيت                              ا ع  =  انتظار عدم موفقيتت= تشويق                                      ت ب = توبيخح + = احساس مثبت                        ح - = احساس منفيم= موضوي موفقيت                        م ع = موضوع عدم موفقيت  
تحليل محتواي کيفي انگيزه کارايي
مثال انگيزه کارايي:
توضيحي درباره تصوير داده مي شود ، اين تصوير مرد جواني است که پشت ميزش نشسته است و در مقابلش يک کلاسورقرار دارد اوبه نگاه کننده تصوير لبخند دوستانه و باز مي زند.
تحليل محتواي کيفي انگيزه کارايي
در اينجا داستانهايي را که يک پاسخگو در اين باره تعريف کرده مي آوريم:
پاسخ به سوالات چهارگانه:
1- شخصي دارد مي خندد. به نظر مي رسد او يک دانشجو است که درس مي خواند و يا تکاليفش را انجام مي دهد. اما در اين لحظه بر روي کارش متمرکز نيست. او از کارش لذت مي برد.
2- اين الان در زمان بعد از کلاس درس است.
3- اين شحص در اين لحظه به کارش فکر نمي کندو ممکن است وقتش هدر رود.
4- (اما) او به کارش ادامه مي دهد.
تحليل محتواي کيفي انگيزه کارايي
طرز طبقه بندي : اميد به مو فقيتمثلا اگر پاسيخ اول ( يک دانشجو است که درس مي خواند و تکاليفش را انجامن مي دهد)و محتواي پاسخ دوم که (او به کارش ادامه ميدهد) هر د و بيانگر فعاليت براي دستيابي به هدف يعني طبقه ف است
همچنين قسمت آخر محتواي پاسخ اول ( او از کارش لذت مي برد) در طبقه ح+ جاي مي گيرد ، لذا اين پاسخگو از بخش اميد به موفقيت نمره 2 مي گيرد.
تحليل محتواي کيفي انگيزه کارايي
طرز طبقه بندي : ترس از عدم موفقيت
    اگر پاسخ ( او در اين لحظه بر کارش متمرکز نيست ، اين محتوا به بخش ترس از عدم موفقيت مر بوط مي شود و در طبقه ف ع نمره 1 مي آورد.
    در مجموع جمع نمرات اين پاسخگو از تصوير فوق 3 خواهد شد.

تحليل محتواي کمي
تحليل هاي کمي:
  تحليل ارزشيابي


   تحليل احتمال وقوع
تحليل محتواي کمي - ارزشيابي
تحليل ارزشيابي: شرايط کلي:
هدف از تحليل ارزشيابي ان  است که با  تحليل کمي متن مورد بررسي بتوان به نوع
      گرايش و ارزشهاي توليد کننده  متن پي برد.

تحليل محتواي کمي - ارزشيابي
شروط استفاده از تحليل محتوا : يک موضوع و پديده مورد داوري و گرايش
   يک خبر يا مفهوم عاميانه
   يک فعل
مثلا“ ژنرال شمر مرد قسيالقلبي است“ که در آن :
ژنرال شمر موضوع داوري و گرايش ( يعني موضوع و پديدخ اي که نويسنده گرايش و داوري خود را بيان مي کند)، ”مرد قسيالقلبي“ خبر يا مفهوم عاميانه يا بار ارزشي و ”است ” فعل جمله مي باشد.
تحليل محتواي کمي - ارزشيابي
طرز کار تحليل ارزشيابي :
در مرحله اول بايد جملات چند محتوايي به جملات يک محتوايي تجزيه شوند، براي مثال رزونامه اطلاعات مورخ 15/4/68 تحت عنوان: پيام تاريخي مقام معظم رهبري به حجاج بيت الله الحرام“ مندرج گشته ولي برلي درک بهتر تحليل محتوا ، در اين متن تغييراتي داده مي شود:
” آمريکا اين دشمن بزرگ با اسلام دشمني کينه توزانه اي دارد و به هجوم همه جانبه و ديوانه وار عليه اسلام دست زده است و... کساني از سران آمريکا بوده اند که ... براي دلخوشي آمريکا با امام در افتادند.
تحليل محتواي کمي - ارزشيابي
    ادامه طرز کار تحليل ارزشيابي :

جملات داراي چند محتوايي به جملات يک محتوايي تجزيه شوند.
موضوع داوري با حروغ الفبا مشخص شود
بدين صورت جملات طولاني فوق به شکل زير تجزيه مي شود:
   x شيطان بزرگ است.
   x دشمن کينه توز y است.
   x به هجوم همه جانبه و ديوانه وار عليه y دست زده است.
   z ها موجب دلخوشي x مي شوند.
   z ها با w در افتادند.
تحليل محتواي کمي - ارزشيابي
ادامه طرز کار تحليل ارزشيابي :
     - جهت بار ارزشي با علايم + و -تعيين مي شود.
 - شدت بار ارزشي از صفر تا 3 ارزيابي مي شود.

تحليل محتواي کمي - ارزشيابي
ادامه طرز کار تحليل ارزشيابيفعل هاي زمان حال نمره 3 ، فعل هاي کمکي نمره 2 و فعلهاي که رابطه فرضي بين موضوع و مفهوم عاميانه برقرار مي کند نمره 1 مي گيرند. نمره ارزشيابي عاميانه بستگي به فرهنگ هر جامعه دارد.معمولترين شيوه شاخص سازي در تحليل محتوا  بر اساس فرمول زير مي باشد :s     نمره فعل ضرب در مفهوم عاميانهn    تعداد کل جملات

مثال تحليل ارزشيابي کمي در جدول اسلايد بعدي آمده است

تحليل محتواي کمي - ارزشيابي
تحليل محتواي کمي - ارزشيابي
ادامه جدول مر بوط به تحليل ارزشيابي:
از آنجا که در جدول 3 جمله به موضوع مورد گرايش مربوط مي شوند بايد فقط حاصلضرب اين 3 جمله را در نظر گرفت.
بنابراين در اين جملات شاخص گرايش گوينده درباره آمريکا عدد 66/2- ، يعني بسيار منفي است.

تحليل محتواي کمي – احتمال وقوع
     تحليل احتمال وقوع:هدف سنجش کمي گرايش بيان شده در يک متن است ، مي خواهيم بدانيم آيا بين مفاهيم بکاربرده شده ، ارتباط تداعي کننده  وجود دارد يانه.
مثلا چند دفعه لغات امريکا با کلماتي نظير جهانخوار ، دشمن کينه توز .. که بارارزشي منفي دارند و تداعي کننده يک مفهوم منفي به طور متقارن به کار رفته و چند با با کلمات و جماتتي نظير: امريکا در سال 2011 در کرخ مريخ ييک ايستگاه مطالعاتي خواهد ساخت. و آيا احتمال وقوع چنين اارتباطهاي تداعي کننده اتفاقي است و يا آنکه ازنظر آماري نعني دار است.
تحليل محتواي کمي – احتمال وقوع
      طرز کار تحليل احتمال وقوع :
ابتدا طبقات و رده هاي تحليل را متناسب با موضوع مورد مطالعه مثل دشمني ، پيشرفت علمي .. تهيه نمود.2- لغاتي که داراي مفهوم مشابه هستند ، در طبقات مذکور طبقه بندي شوند.3- در هر ستون يعني براي هر طبقه فراواني نسبي محاسبه مي شود ، يعني از 100 جمله بررسي شده در چند جمله لغت دشمني يا لغات مشابه آن آمده است، جدول اسلايد بعدي ،

تحليل محتواي کمي – احتمال وقوع
ادامه طرز کار احتمال وقوع
4- احتمال وقوع و پيش آمدن انتظاري دو طبقه متقارن را از حاصلضرب فراواني نسبي دو طبقه با يکديگر بدست مي آيد.PAB= PA*PBدر مثال مر بوط به جدول احتمال وقوع انتظار وقوع لغت دشمني با امريکا برابر با 56/ است که از ضرب 80/ و 70/ بدست آمده است.
5- در اين مرحله اعداد واقعي بررسي مي شوند ، يعني بايد ديد که واقعا چند بار دو طبقه با يکديگر آمده اند.5- در صورتيکه اعداد واقعي بطور معني دار بزرگتر از اعداد انتظاري  باشند ، آنوقت اين دليل بر تقارن دو طبقه با يکديگر خواهد بود.
تحليل محتواي کمي – احتمال وقوعادامه طرز کار احتمال وقوع
6- براي تعيين سطح معني داري تقارن بايد انحراف معيار اعداد انتظاري براي دو طبقه را از فرمول  بدست آورد که براي دو طبقه A و B مي شود
 7- اعداد انتظاري مي توانند در حد انحراف معيارشان نوسان داشته باشندو اگر اعداد واقعي بزرگتر از اعداد انتظاري + انحراف معيار باشد در آنصورت مي توان اسنتاج کرد که تقارن موجود معني دار است و اتفاقي نيست
   و اين مورد در مورد اعداد واقعي تقارن طبقه هاي Aو B صادق است، زيرا عدد واقعي 70/ بزرگتر از 56/ و بزرگتر از61/ ( /56+/496) است.

تحليل محتواي کمي – احتمال وقوع جدول تحليل احتمال وقوع
تحليل محتواي کمي
تحليل با کامپيوتر:
   به دليل آنکه  شيوه هاي کمي تحليل محتوا بسيار وقت گير و با احتمال اشتباه همراه است مي توان متن را بر روي کامپيوتر نوشته و سپس براساس بر نامه آماده انجامداد مثلا کا في است دستور search يا جستجو را براي لغت امريکا داده شود و در فاصله چند ثانيه مشخص مي شود که اين لغت در کجاست .
انواع ديگر تحليل محتوا
  انواع ديگر تحليل محتوا:
ارسال محرک و تحليل عکس العمل:
  اين تحليل در کار سياست بسيار مورد استفاده است، بدين صورت که محقق پارهاي از محرکها را بر اساس مدل تئوريکي مي فرستد ، سپس عکس العملهاي شخص مورد مطالعه را برسي مي کند و سپس محرکهاي خود را براساس مدل تئوريکي نسبت به بخش هاي مختلف رفتاري تجزيه مي کنند، عکس العملي که بيرون مي آيد نشان مي دهد که در درون فرد مورد مطالعه چه رفتار و گرايش هايي وجود دارد.
   روش ديگر آن است که بطور غير مستقيم محرکهاي نامحسوس فرستاده مي شود، مثل راديو بي بي سي که با فرستادن نکات تحريک آميز منتظر عکس العملهاي سياستمداران مي مانند
انواع ديگر تحليل محتوا
تحليل بيان و صورت:
   مثلا با تحليل خطبه هاي نماز جمعه مسئولسن ايران مي توان پي برد که در فلان روز  در مجموع منحني تن صداي وي بالاتر از روزهاي ديگر قرار داشت و اين مي تواند حاکي از اين که اين مسئله براي  او اهميت بيشتر دارد و او را بيشتر تحت تاثير قرار داده است.
انواع ديگر تحليل محتوا
تحليل تصويري:
   درصورتيکه ، امکان مشاهده تصويري وجودداشته باشد ، يک محقق مي تواند اطلاعات بيشاري از آنچه که از طريق تنها صوت صورت مي گيرد ، بدست آورد.مثلا در مشااهده پاپ محقق از طريق تصوير مي بيند که چگونه دست او مي لرزد و او سرش را از روي نامه اي مه مي خواند تکان نمي دهد ، در نتيجه مشخص مي شودکه او کمترين انرژي براي حرکات ديگر ندارد.
تحليل محتوا
 قابليت اعتماد و اعتبار قابليت اعتماد Reliability : به مني آن است که آيا روش انتخاب شده ، موضو مورد نظر را به طور دقيق مي سنجد يا نه؟اعتبار Validity : به معني آن است که آيا روش انتخاب شده براي سنجش موضو مورد نظر مناسب است و آن را مي سنجد يانه ؟     
آزمايش
عناوين بخش تکنيک آزمايش
مقدمه
آزمايش حکماي قديم
آزمايش آموختن متمرکز يا با فاصله
آزمايش لولگليا و هاوزر
   - مسئله
   - زمينه تئوريکي
      - پايگاه گروهي ، مشخصات پايگاه گروهي و در جه پايگاه گروهي
      - احساس
      - تحقيق 1
      - تحقيق 2
آزمايش
ادامه عناوين آزمايش
ازمايش لاولر ويون
     - مسئله و تفاهم
     - تاثير نوع ساختار شبکه بر روابط
     - تاثير هويت گروهي بزرگتر
     - پيشگويي ها
     - روش
       - شرايط آزمايش
        - اجراي آزمايش
آزمايش طبيعي کوگوت و زاندر

آزمايش
    مقدمه:
در کنار روش پرس و جو ، مشاهده و تحليل محتوا، آزمايش يکي از مهمترين و متداولترين تکنيک تحقيق در علوم اجتماعي است.
در تکنيک آزمايش در نکنيک آزمايش محقق محقق در شرايط مورد تحقيق ، با وارد کردن يک يا چند محرک مختلف در آن شرايط ، تاثير آن محرک را بر روي مسئله موردبررسي مي سنجد.
آزمايش حکماي قديم
آزماِيش حکماي قديم:ازمايش ابو علي سينابا انجام يک محرک( اسامي افراد) و تا ثي آن بر روي شرايط(نبض) بررسي مي کند و و به علت عارضه پي مي برد.

آزماِيش آموختن متمرکز يا با فاصله
     آزماِيش آموختن متمرکز يا با فاصله
بسياري از مطالب با روش تداعي معاني آموخته مي شود،يعني از طريق ارتباط برقرار کردن بين دو عنصريادگيري به طور تدريجي و مبتني بر منحني مشهور ياد گيري است ، که طي آن در مراحل زماني اول ميزان واحد رشد يادگيري نسبتا زياد و در مراحل زماني بعدي به ندريج ميزان رشد يادگيري کم مي شود.نمودار اسلايد بعدي
آزماِيش آموختن متمرکز يا با فاصله
نمودار آزمايش متمرکز يا با فاصله
آزماِيش آموختن متمرکز يا با فاصله 
طراحي آزمايش:
به افراد مورد آزمايش يک برگ کاغذ مي دهند که بر روي آن حروف الفباي لاتين و زيرآن اعدادي به شکل زير نوشته شده است.
                       n  r b  f  z  t   c   g  I  
1 2 3  4  5  6  7  8  9
          بر روي اين برگه 90 بار حدوف فوق به صورت ترکيب متفاوت آمده
آزماِيش آموختن متمرکز يا با فاصله :
 ادامه
   شخص بايدرير هر حرف لاتتين عدد مربوط به آن را پيدا کند
   اين کار را با کمترين زمان با رعايت ترتيب انجام دهد
   بعد از هر دقيقه مدير برنامه به ميز ضربه مي زندو شخص مورد آزمايش در آن نقطه يک خط عمودي مي کشد و دوباره ادامه مي دهد.
   هر شخص اينکار را 20 دقيقه و بدون تنفس انجام مي دهد
   سپس شخص مورد آزمايش يک برگه ديگر بر مي دارد و مجددا انجام مي دهد با اين تفاوت که بعد از ضربه مدير بر روي ميز 30 ثانيه استراحت داده مي شود و دوباره شروع مي کنند.
آزماِيش آموختن متمرکز يا با فاصله 
    نتيجه آزمايش:
اين آزمايش نشان مي دهد که در مرحله دوم تنفس افراد به طور معني دار مقدار بيشتري از سوالات را پاسخ مي دهند و کارايي بيشاري دارند.
آزمايش لواگليا و هاوزر
آزمايش لواگليا و هاوزر مسئله : فرضيه اساسي آن است که درجات انسانها در پايگاههاي مختلف ، توليد انواع احساسهاي خاص مي کند.

آزمايش لواگليا و هاوزر
     زمينه تئوريک :
   پايگاه گروهي: انسانها در محيط زندگي خود از خصوصيات پايگاهي خود استفاده مي کنند تا نفوذ بيشتري در گروه بدست آورند
مشخصات پايگاهي: موجب بالا رفتن درجه پايگاه فرد در گروه مي شود

آزمايش لواگليا و هاوزر
احساس  :
    لواگليا و هاوزر در رابطه با تاثير احساس از دانشمندان مختلف مثل :    شلي   بارون   کولينز   ريج و جانسون  لاولر  کمپرو مي گويند که عکس العملهاي احساسي در گروههاي اجتماعي توليد انواع احساسات نظير خوشحالي ، غم ، دلگيري ، همسويي و.. مي کند

آزمايش لواگليا و هاوزر
زمينه جمع بندي نظرات فوق بوسيله لوواگليا و هاوزر  :1- روابط متقابل در بين اضائ يک گروه کاري ، توليد عکس العملهاي احساسي مثبت و انسجام در بين اعضائ رده بالاي گروه مي کند.2- وقتي اعضاء رده بالاي گروه احساس مثبت و انسجام برانگيز به دست مي آورند آنها کوشش خواهند کرد که اضاء رده پايين را با گروه پيوند بزنند.
آزمايش لواگليا و هاوزر
ادامه زمينه جمع بندي نظرات فوق بوسيله لوواگليا و هاوزر
     3-  وقتي اعضاء رده پايين احساس منفي و جدايي برانگيز بدست مي آورند ، آنها کوشش خواهند کرد از اعضاء رده بالا فاصله بگيرند.4- همچنين در صورت ندادن فرصت اظهار نظربه اعضاء رده بالا ، ارزيابي منفي از اظهار نظر آنه ، مقابله کردن با نفوذ آنها ، پايگاه اعضاء رده بالا را پايين مي آورد.

آزمايش لواگليا و هاوزر
تحقيق 1هدف:فرضيه 1 : هنگام  روابط رودررو در يک فعاليت ، رهبران گروه بيشتر احساس مثبت ابراز خواهند داشت تا ديگر اعضاء گروه طراحي آزماِش:جامعه آماري و نمونه : 254 نفر
حاشيه : نگاهي به جامعه ايران
آزمايش لواگليا و هاوزر
اجراي آزماِيش:- دادن يک آزمون انتخاب رهبر به هر دانشجو - واقعي نبودن آزمون - محققان خود يک نفر را به عنوان رهبر گروه به صورت نمونه گيري تصادفي انتخاب کردند  - در جلسه بعدي شخص که نمره بالا آورده ( به طور دروغين ) رهبر شناخته شده - اعلام نمره بالاي رهبري در تابلو اعلانات
آزمايش لواگليا و هاوزر
ادامه آزمايش تحقيق 1
     - جلسه بعدي تمرين بر روئي يک شرکت الکترونيکي در مورد برنامه ريزي و هزينه ها - دادن اطلاعاتي در مورد بودجه و ساير محدوديتهاي شرکت نقش رهبر بدست آوردن توافق بيشتر در گروه بود - در نهايت سنجش احساس اضاء بر اساس يک پرسشنامه و 8 گويه بر اساس طيف برش قطبين با 11 قسمت.نتيجه : افرادي که در نقش رهبري قرار گرفته بودند احساس خوشحالي بيشتري ابراز کردند.در نتيجه فرضيه اول تاييد شد.

آزمايش لواگليا و هاوزر
تحقيق 2:
هدف در اين تحقيق سنجش ميزان نفوذ ، تاثير گذاري و تاثير پذيري به عنوان يک معرف اصلي پايگاه در رابطه با نوع احساس است.
آزمايش لواگليا و هاوزر
طراحي آزمايش تحقيق 2: - شريک شدن هر يک از افراد با فردي که از نظر پايگاهي از او بالاتر يا پايين تر است - به هر يک از انها عکس شريکشان داده شد و از خود شان عکس گرفته مي شود. - سپس با يک تست کامپيوتري با سوالات مبهم انجام گرفت که  جواب آنها مي توانست منفي باشد يا مثبت. - پر کردن يک پرسشنامه 25 سوالي
آزمايش لواگليا و هاوزر
ادامه طراحي آزمايش تحقيق 2
-   در اين تست افراد تصميم مي گرفتند که جواب خودشان قطعي است يا بعد از دانستن نظر شريکشان تغيير مي يابد - پاسخها از طريق کامپيوتر دستکاري شده بود که که از 25 سوال شخص و شريکش در 20 مورد اختلاف داشتند - حال افرادي که تغيير نظر مي دادند و خود را با نظر شريکش تطبيق ميدادند نشانه آن است که تحت نفوذ شريک کامپيتريش قرار دارد و بر عکس.

آزمايش لواگليا و هاوزر
ادامه طراحي آزمايش تحقيق 2

   - براي توليد احساس مثبت و منفي شرکت کننده يک هديه براي شريکش مي فرستاد ، اگر شريک هديه متقابل مي فرستاد  علامت احساس مثبت در غير اينصورت با همراه کردن خبر ناخوشايند احساس منفي توليد کرده بود. -  در نهايت از آنها همان تست احساس در قسمت تحقيق 1 گرفته شد.به منظور سنجش خصوصيات پايگاهي ، افراد شرکت کننده از بين دانشجويان دختر از دانشگاه آيوا انتخاب شدند.
آزمايش لواگليا و هاوزر
فرضيه ها:
   فرضيه 2- اگر خصوصيات پايگاهي ثابت نگه داشته شود مقاومت پاسخگويان وقتي خواهذ بود که آنها از جانب شريک احساس منقي کسب نمايند
   فرضيه 3- اگر احساس و پايگاه همسو باشند ، در آن صورت بين مقاومت افراد در پايگاه پايين و بالا تفاوت کمي خواهد بود
   فرضيه 4- اگر احساس و پايگاه ناهمسو باشند ، در آن صورت بين مقاومت افراد در پايگاه پايين و بالا تفاوت زيادي خواهد بود

آزمايش لواگليا و هاوزر
ادامه طراحي آزمايش تحقيق 2

      در نمونه گيري تصادفي اتفاقي اگر نمره شرکت کننده کم بود در آنصورت شريکش در حدود 27 تا 29 سال سنو مشغول تحقيق در سطح فوق ليسانس بود و برعکس اگر نمره پايگاهي شرکت کننده زياد بود در آن صورت شريکش يک دختر 16 ساله و دانش آموز دبيرستاني مرفي مي شد ، پس سن و ميزان تحصيلات دو خصوصيت اصلي پايگاه در نظر گرفته شد.

احساسپايگاه            مثبت       منفي  پايين              1                  2بالا                3                   4
آزمايش لاولر و يون
آزمايش لاولر و يون ساختار شبکه و احساس در روابط تقابل  مسئله و مفاهيم :    روابط متقابل                احساس مثبت
          ايجاد روابط                 ايجاد احساس مثبت
    قطع روابط                  قطع احساس مثبت

آزمايش لاولر و يون
تاثير نوع ساختار شبکه بر روابط  اين مطالب در قالب يک مثال تنيس بازي 4 دخترز به نام بت  Beth ، جينا(Gina) ، آنا(Anna) و دايان (Diane)  مي باشند. - آنها مي خواهند هفته اي دو تا سه بار با هم تنيس بازي کنند - آنها دنبال هم بازي مي گردند - هدفشان بازي در يک زمان و يک مکان مشخص است.
آزمايش لاولر و يون
آزمايش لاولر و يون
شبکه ها تعيين مي کند:
    - کي با کي بازي کند - در مواردي ارتباط ممنو ع شد است. - انا در هر دو شبکه قدرت مرکزي دارد. - اما قدرتش در شاخه بيشتر است تا تنه.
آزمايش لاولر و يون
تفاوت مهم پيامد ساختار شبکه نوع شاخه Branch  - امکان بهر کشي و تعيين تکليف براي سه نفر ديگر از جانب آنا وجود دارد - براي آنا اين دشواري وجود د ارد که  بايد با همه به يک انداز برسد و بين ئآنها تفاوت نگذارد در  شرايط شاخه يک رهبر يا مدير نمي تواند بين اعضاء  تفاوت قاءل شود
آزمايش لاولر و يون
پيامد ساختار نوع تنه Stem  - تضعيف ساختار قدرت - در اين ساختار بذر تخريب گر وه  را در خود پرورش مي دهد. در ساختار تنه هم قدرت مساوي و هم قدرت نابرابر وجود دارد. قدر ت مساوي                          احساس مثبتقدرت مساوي                           خطر کاهش همبستگي
آزمايش لاولر و يون
تاثير هويت گروهي بزرگتر :  - در شبکه روابط از نو شاخه هويت گروهي موجب مي شود که تفاوتها نابرابري و احساس اسثمار کاش يابد  - در شبکه روابط از نوع نه نيز افراد خود را موظف مي بينند که پيوند ا را با همه حفظ کنند.          با وجود هويت گروهي وسيع( احساس تعلق به گروه بزرگتر)                     کاهش اهميت تفاوت گروهي           کاهش  خطر تجزيه
آزمايش لاولر و يون
نتيجه گيري:
     تساوي قدرت                  بهبود روابطروابط                         احساس - ______________  +روابط بيشتر                 احساس مثبتاهميت واحد اجتماعي        ميزان و نوع احساس - ____________ +ميزان احساس مثبت توليد شده                افزايش همبستگيهويت گروهي بزرگ               کاهش تعهد به گروههاي کوچکتر
آزمايش لاولر و يون
پيشگويي يا فرضيه ها:پيشگويي 1 در شاخه ، ميزان روابط براي هر سه کروه يکسان است.در  تنه ميزان روابط متفاوت استپيشگويي 2:در شاخه تفاوت سود و فايد براي هر سه ترکيبق يکسان است.
آزمايش لاولر و يون
پيشگويي 3 :برابري و تساوي حقوق           الفت و وحدتدفعات روابط          احساس مثبت            همبستگي           تهد جينا و بت بيشتر از آنا و دايان.پيشگويي 4 :اگر اعضاء شبکه داراي يک هويت گروهي مشترک بزرگتر باشند در آن صورت کوشش خواهند داشت تا تفاوت سود بين اعضاء کاهش يابد.
آزمايش لاولر و يون
پيشگويي 5 :  در شبکه روابط از نوع تنه روابط بين آنا با بت و آنا با جينا بيشتر از موقعي خواهد بود که آنان هويت گروهي بزرگتر نداشته باشند.- در روابط نوع شاخه ، روابط بين هر سه زوج به يک اندازه خواهد بود.پيشگويي 6 :با وجود هويت گروهي بزرگتر مشترک و غالب درجه بندي تفاوت در شاخه کم مي شود و در تنه زياد مي شود.
آزمايش لاولر و يون
روش:براي اينکه فرضي ها در يک قالب سازماندهي شوند به صورت زير در مي آيد - معامله شرکتها با هم - انجام معامله چندين بار در طول روز - در قالب تنه و شاخه - در قالب وجود هويت گروهي و عدم  هويت گروهي
آزمايش لاولر و يون
اجراي آزمايش:- آزمايش با 192 بازيکن- بازيکنان در گروههاي 4 نفره- در مجموع 48 گروه4 نفره- 24 زن و 24 مرد- در هر گروه 4 نفر اغز طريق نمونه گيري تصادفي- در شرايط و جايگاه گروه
آزمايش لاولر و يون
ادامه اجراي آزمايش
     - در نوع شبکه ( شاخه يا تنه) توزيع شدند - افراد از اين طريق 20 معامله انجام مي گيرد- معامله از طريق فرستادن يک پيشنهاد  و گرفتن يک پيشنهاد مقابل از طريق کامپيوتر- دانشجويان هنگام ورود به بازي هر يک به جايگاه فرستاده مي شدند.- خواندن يک نامه طرز کار - در اين چهار شرکت هم نوع شبکه و هم تعلق و عدم تعلق به گروه بزرگتر بود.- يک دسته تعلق خاطر به گروه بزرگتر
آزمايش لاولر و يون
ادامه اجراي آزمايش
دسته ديگر بدون وابستگي به گروه بزرگتر.- معامله بازيکننان در زمينه آموزش فروشندگان ، هماهنگي فروشگاهها ، انطباق سرويس اطلا رساني شبکه در مورد آموزش کارکنان  ، مديريت امکانات ، کنترل کيفيت  توليد.- در دستور کار و برنامه آزمايش 25 سري بازي در نظر گرفته شد.- در هر سري بازي 5 مامله ميشد-
آزمايش لاولر و يون
ادامه اجراي آزمايش
   -در هر سري بازي هر شرکت مي توانست با يک شرکت ديگر يک تجارت براي يک مدت معين برقرار کند- هر معامله شامل يک پيشنهاد از سوي بازيکن به بازيکن ديگر مي شد.- معاملات  قبلي بر روي معاملات بدي تاثير نداشتند.- در هر سري بازي آن بازيکناني که نتوانسته بودند با معامله گران ارتباط بر قرار کنند سودي به دست نمي آوردند
آزمايش لاولر و يون
شرايط آزما يش - هر بازيکن فقط با يک نفر ار تباط بر قرار کن- ارتباط از طريق معامله و چانه زني .- اطلاع بازيگران از نو شبکه ها ولي نمي دانند که چه معاملاتي انجام گرفته.- بازيکنان در همان جايگاه شبکه باقي مي مانند که با بازيکنان ديگر معامله انجام داده اند-
آزمايش لاولر و يون
ادامه شرايط آزمايش
      -بازيکنان از مييزان سود بازيگران ديگر اطلاع نداشتند.-  هر کس بايد بيشترين سود را بدست آورد.- حقوق بازيکنان به ميزان سود آنان بستگي داشت.- آزمايش  براي 25 سري بازي بود ولي بعد از سري 20 براي همه بازيکنان و گروهها قطع شد.

آزمايش لاولر و يون
آزمايش بر اساس برنامه هاي انجام گرفت که در آن :   -31 امکان توافق وجود داشت- بازيکنان از 1 تا 31 فروش مي توانستند داشته باشند- ميزان سود به ميزان فروش بيستگي داشت.- در هر سري بازپي 5 مامله و مامله شامل يک پيشنهاد از جانب يک بازيکن به بازيکن ديگري مي شد.- در شبکه نوع شاخه يک معامله شامل پيشنهادهاي جداگانه A به هر يک از بازيکنان ديگر B,G,DE        همچنين پيشنهادهاي بازيکنان B,G,D به A  ميشد.
آزمايش لاولر و يون
در شبکه تنه :   A به D,G,B  پيشنهاد مي کند     Bو G به يکديگر و همچنين به A پيشنهاد مي دهند و      D  به A   پيشنهاد مي دهد.- هر پيشنهاد در هر معامله همزمان انجام مي گيرد.
آزمايش لاولر و يون
تاثير نوع شبکه   - يک تصوير از نوع شبکه ها به بازيکنان داد ه مي شود. - شبکه نوع شاخه تشکيل شده از بازيکن مرکزي Aو سه نفر حاشيه اي B,G,D- در شبکه نوع تنه يک رابطه بين دو بازيکن اضافه داشت- در شبکه نوع شاخه A سه امکان معامله با سه نفر دارد و B,G,D هر يک فقط يک امکان مامله دارند. - در شبکه نوع تنهA  سه امکان معامله ، B,G هريک دو امکان معامله و D  فقط يک امکان مامله دارند. هويت گروهي غالب
آزمايش لاولر و يون
متغيرهاي وابسته :
      - ميزان ارتباط - ميزان احساس مثبت گزارش شده - احساس همبستگي - احساس تعهد،متغير تفاوت ميزان سود براي زسنجش تاثير هويت گروهي بود.نتايج : نتايج بدست آمده از اين تحقيق فرضي محققان را تاييد مي کند ، تمام مطالب آغاز بحث تئوريکي در عمل به   اثبات رسيد. 
آزمايش کوگوت و زاندر
آزمايش طبيعي کوگوت و زاندر:فرضيه اساسي ، در مقايسه بين دو نظام سرماي داري و سوسياليسم همواره اين بوده است که در نظام سوسياليسم به لت نفوذ دولت مرکزي در تصميم گيريها و عدم سرمايه گذاري خصوصي و فردي و همچنيني پايين بودن سطح دستمزدها ، افراد انگيزه ، اق و دلسوزي لازم براي فاليت و نوآوري ندارند.کوگوت و زاندر به مقايسه کارايي دو کارخانه زايس در آلمان شرقي و غربي پرداختند..
آزمايش کوگوت و زاندر
    آنان تعداد اختراعات و ابداعات دو کارخانه را در طول زمان ، يعني بعد از جنگ جهاني دوم تا زمان وحدت مجدد دو آلمان ، با هم مقايسه کردند.در ابتدا آمريکاييها بعد از جنگ جهاني همه مهندسين ماهر کارخانه زايس د ر آلمان شرقي را به آلمان غربي منتقل و در آنجا کارخانه اي به همين نام احداث مي کنند.ولي بعد از مدت زماني آلمان شرقي دانشمندان جديد را فعال کرده و سطح توليد خود را به سطح آلمان غريبي رساندندو به اين طريق اين دو عدم کارايي نظام سوسياليسم را ابطال کرند
سوسيومتري
عناوين
مقدمه و هدف
طرز کار
استخراج
  - سوسيو گرام
   - ماتريس
کاربرد
سوسيومتري
مقدمه و هدف:
       - سوسيومتري توسط مورنو ابداع شد - در تکنيک سوسيومتري تحقيق و استخراج تقريبا همزمان انجام مي گيرد- با گذشت زمان تکنيک سوسيومتري متوجه بررسي گروههاي اجتماعي شد.امروزه تعداد افراد مطاله محدودتر از تکنيک پرس و جو است.- هدف اصلي اين تکنيک سنجش وضعيت يک گروه در ابعاد مختلف است :       - هم همبستگي و تضاد درون يک گرو و هم تمايلات افراد نسبت به يکديگر و تعيين پايگاه و محبوبيت افراد.
    سوسيومتري
طرز کار :سه سوال در اين زمين انجام مي گيرئد:  1- براي انجام کارهاي درسي اين کلاس ، بچه ها بايد  به گروههاي کوچک 3 تا 4 نفري تقسيسم شوند و يک گزارش و مقاله تهيه کنند ، شما به چه کساني مي خواستيد کار کنيد؟ اگر ممکن است از بين اين سه نفري که انتخاب کرديد ، بگوييد اول بيشتر با چه کسي مي خواهيد کار کنيد و بعد با چه کسي؟
سوسيومتري
        ادامه طرز کار سوسيومتري:
        2- فرض کنيم برادر يا خواهر  شما قرار است ازدواج کند ، و شما مي خواهيد چند نفر از بچه هاي اين کلاس را دعوت دکنيد ، چه کساني از اين کلاس را دعوت مي کرديد؟3- در جشن  ازدواج خواهر يا  برادرتان، چه کسي رپا حتما دعوت نمي کرديد؟سوال اول بعد توانايي و کارايي و سوال دوم بعد محبوبيت و سوال سوم تنفر را مي سنجد.

سوسيومتري
استخراج :در سوالات فوق : -  يک انتخاب و دادن راي سرو کار داريم - اين انتخاب در جاتي از اولويت دارد تعداد افراد کروه را به 5 رنفر محدود و آنها را با حروف A,B,C,D,E  مشخص مي کنيم 

سوسيومتري
 استخراج
 در سطر اول آراء A  نسبت به بقيه آمده استفلش ممتد               به معني انتخاب يا راي مثبت و خط فلش منقطع           به معني عدم انتخاب است.بالاي هر فلش اداد 1، 2، 3 آمده است که 1 به معني انتخاب راي اول ، 2 به معني انتنخاب راي دوم و 3 به معني انتخاب راي سوم باشد.
سوسيومتري

                            
سوسيومتري
بر اين اساس پايگاه سوسيومتريکي مثبت A
برابر است با:
SS+ A =            = /75

 پايگا سوسيومتريکي منفي : به جاي آراء مثبت کسب شده آراء منفي کسب شده محاسبه مي شوند.  
        
پايگاه سوسيومتريکي ضريب بندي شده :در ج اولويت آراء با هم متفاوت مي باشدو در اينجا در جه اولويت محاسبه مي شود و پايگاه  ضريب بندي شده محاسبه مي شود
سوسيومتريپايگاه سوسيومتري ضريب بندي شده
در ماتريس ضريب بندي شده  اعداد ضريب بندي شده زير اعداد قبلي نوشته شد است. پايگاه ضريب بندي شده از آن رو محاسبه مي شود که جمع آراء ضريب بندي شده توسط يک شخص بر مجموع نمرات ضريب بندي شده تقسيم مي گردد.
سوسيومتري
کاربرد تکنيک سوسيسومتري:در سازمانهاي رسمي و غير رسمي مي توان با هزينه نسبتا کوتاه به نوع روابط اجتماي و پيوند بين افراد و جايگاه افراد در يک گروه پي برد.