چکیده:
بر اساس مبانی فقهی وحقوقی زوجه مکلف به تمکین از زوج می باشد وبیشتر فقها مفهوم تمکین را اغلب همان معنای خاص آن که عبارت از رابطه آمیزشی است می دانند .در این پژوهش به این سئوال مهم پاسخ داده می شود که آیا تمکین خاص صرفاً وظیفه زوجه است یا زوج نیز در این خصوص از نظر مبانی فقهی وحقوقی مکلف به تمکین است وآیا امکان الزام به تمکین زوج از طریق محاکم وجود دارد یا خیر؟همچنین به مفهوم نشوز اشاره شده و گنجانیدن شرط عدم تمکین در نکاح وصحت وبطلان آن مورد  بررسی قرار می گیرد .تاثیر روابط زناشویی در استحکام بنیان خانواده ووظایف اختصاصی ومشترک زوج و زوجه در تمکین خاص وحدود آن در این پژوهش از دیدگاه مبانی فقهی وحقوقی نیز مورد بررسی قرار گرفته است.

کلید واژه ها:تمکین ،نشوز ،عدم تمکین ،زناشویی،آمیزش
مقدمه:
يكي از تكاليفي كه قانونگدار بر عهده زوجين گذاشته است بحث تمكين است . ماده 1102 ق.م مقرر مي دارد : « همين كه نكاح بطور صحت واقع شد روابط زوجيت بين طرفين موجود و حقوق و تكاليف زوجين در مقابل همديگر برقرار مي شود » و در ماده 1108 ق. م آمده است « هر گاه زن بدون مانع مشروع از اداي وظايف زوجيت امتناع كند مستحق نفقه نخواهد بود .»
حقوقدانان تمكين را در دو معناي عام و خاص بکار برده اند ودر تمکین به معنای عام حسن معاشرت زوجین با یکدیگر مورد بحث قرار می گیرد ونزدیکی ورابطه جنسی داشتن زن وشوهر در تمکین به معنای خاص آن مورد بحث است ونقطه مقابل تمکین نشوز مورد بررسی قرار گرفته است.
به جرائت مي توان گفت يكي از اصلي ترين انگيزه هاي تشكيل خانواده آميزش و تامين نياز جنسي است ، ارضا‌ء صحيح غريزه جنسي طرفين مسئله مهم وپيچيده اي است كه هيچگاه نبايد ازكنار آن بي تفاوت گذشت زيرا در استحكام و تزلزل خانواده نقش مهم و اساسي دارد .
در دين مبين اسلام مساله تمتع و روابط آميزشي مطرح است و اسلام آنرا از سنن خود و امري مستحب وگاهی واجب می داند.
نتايج روابط آميزشي يا به بيان حقوقدانان تمكين به معناي خاص بسيار زياد است ، از جمله اينكه سببب انس و الفت ،وحدت و يكدلي ، اتحاد و هماهنگي مي شود ، سكون و آرامش طرفين را سبب مي گردد و آن شور و عصيان ناشي از نامرادي ها فرو مي نشيند و فرد احساس سبكي مي كند .
روابط آميزشی موجب حفظ عفت است و سبب آن مي شود كه چشم ها پاك و عفيف گردند ، زن يا مرد بكوشند دامن خود را از آلودگي ها پاك داشته و خود را از عوامل لغزش دور دارند و اين امر خود مساله اي مهم و سبب حفظ اجتماع از آلودگي ها ست . عدم آمادگي براي روابط يا بعبارتي نشوز هر يك از زن و مرد ممكن است حيات زناشويي را متوقف ويا متزلزل كند ويا موجبات گناه و آلودگي را در يكي از آن دو سبب شود.
براي اينكه زناشويي بر روي شالوده اي محكم و استوار پايه گذاري شود نه تنها بايد سليقه و هم آهنگي اخلاقي بين طرفين موجود باشد بلكه بايد از نظر روابط جنسي و امور آميزشي نيز هم آهنگي و توافق وجود داشته باشد . در صورت عدم ارضاي ميل جنسي زن بخصوص زنان  نسل جديد ، اختلافات زناشويي بالا مي گيرد و اغلب شايد ندانند كه اين مشاجرات از عدم اقناع ميل جنسي است و بيشتر به مسائل ديگر ارتباط داده مي شود .
مدیر کل اجتماعی استان تهران اعلام نموده که با تحقيقات پژوهشي كه در زمينه علل وقوع طلاق در استان تهران صورت پذيرفته اين نتيجه حاصل شده است كه 43 در صد طلاقها در  5 سال اول زندگي رخ مي دهد و دو سوم آنها در دو سال اول بوده است . او مهمترين علت طلاقها را نداشتن آگاهي زوجين ازمسائل زناشويي مي داند و معتقد است 50% طلاق ها به دليل تمكين نشدن زن ومرد از مسائل زناشويي رخ مي دهد(رضوانی،2007). نكته جالب توجه آنكه به موجب مطالعاتي كه در كشور انگلستان صورت گرفته معلوم شده كه 50% اختلافات زناشويي در اين كشور بر اثر عدم توافق در مسائل جنسي تحقق يافته است. (واحدی ،1347 ، 383)
غریزه جنسی (تمکین به معنای خاص )چون یکی از اصلی ترین غرایز بشر است ،اگر به شیوه درست ومطابق با فطرت انسان با آن برخورد نشود ،می تواند انسان را تخریب کند ،اعتماد به نفس اورا بگیرد ،باعث بهانه گیری ،پرخاشگری وسوء ظن به همسر شود ونهایتاً انواع مشکلات رفتاری را بوجود می آورد .افسردگی در زوجین وطلاق از عوارض جدی عدم تمکین مناسب از سوی زوجین است.آمارها نشان می دهد 30تا40 درصد کل مردم دنیا به نوعی در زندگی زناشویی خود اختلالات جنسی را تجربه می کنند(فروتن،1386، 24)این عدد را ضرب کنید در مشکل هایی که این اختلالات می تواند در یک خانواده ایجاد کند .نکته جالب اینجاست که اکثر این اختلالات در کشور ما به نوعی حل نشده باقی می مانند ،بنابراین هم با خود اختلال وهم عوارض آن روبرو خواهیم بود .علت اساسی این مشکل هم روشن است ،عدم توجه قانونگذار به این مسئله در زندگی زناشویی ،آداب ورسوم وچیزی که به غلط نام آنرا حجب وحیاء وعفت گذاشته ایم وباعث شده ضرورت مراجعه برای حل مشکل از سوی خانواده ها درک نشود.
اهميت روابط زناشویی و تمكين زوجین در زندگي زناشويي و عدم توجه جدي قانونگذار به اين مسئله و حتي توجه نكردن اكثريت پژوهشگران و اساتيد حقوق بطور خاص به اين مسئله ،وتلاش جهت حل اين مشكل اينجانب را بر آن داشت كه اين پژوهش را به اين مسئله مهم و حيات بخش در زندگي زوجين اختصاص دهم .
اهداف تحقيق :
1) آشنا کردن كامل زوجين ايراني وجوانان آماده ازدواج با حقوق و تكاليف خود و طرف مقابل در خصوص تمكين مطابق قانون مدني ايران و فقه اسلامي.
2) پيشنهاد را ه حلهاي مناسب به مقنن جهت بهبود روابط بین زوجین واستحکام بنای خانواده.
3)‌كاهش آمار اختلافات زوجين و طلاق با اطلاع زوجين از حقوق و تكاليف خود در خصوص تمكين به معنای خاص.
سئوالات تحقیق:
1)آیا زوجه صرفاً موظف به تمکین از زوج است یا تمکین یک تکلیف مشترک ودوجانبه است؟
2)آیا امکان الزام زوج به تمکین وجود دارد؟
3)زن وشوهر تا چه حد مکلف به تمکین از یکدیگر هستند؟
4)اگر زن وشوهر بر یکدیگر شرط کنند که روابط آمیزشی با هم دیگر نداشته آیا شرط صحیح است؟
فرضیه های تحقیق:
1)زوجین براساس قانون وفقه امامیه مکلف به تمکین از یکدیگرند واین امر یک تکلیف دو جانبه است.
2)زن وشوهر هردو مکلف هستند در حدود قانون وعرف از یکدیگر تمکین نمایند.
3)از دیدگاه حقوقی وفقهی امکان الزام زوج به تمکین وجود دارد.
4)اگر زن وشوهر شرط عدم روابط آمیزشی را ضمن عقد درج کنند در صورتیکه دارای نفع عقلایی باشد صحیح است.
5)روابط آمیزشی صحیح از سوی زوجین موجب استحکام بنای خانواده است.
نوع روش تحقيق :
اين تحقيق کتابخانه ای،تحليلي و كاربردي بوده وبا استفاده از تحقيقات بنيادي گذشتگان و انجام تحقيق نظري سعي دربه كمال رسانيدن رفتارهاي زوجين و الگوهاي مورد استفاده در خانواده خواهد پرداخت.
1)مفهوم تمکین واقسام آن
براساس ماده 1102 قانون مدني « همين كه نكاح بطورصحت واقع شد روابط زوجيت بين طرفين موجود و حقوق و تكاليف زوجين درمقابل يكديگر برقرار ميشود» از جمله تكاليفي كه به عهده زوجین گذارده شده است تمكين از یکدیگر است .
تمكين در لغت به معناي اعطا قدرت و دادن سلطه است(جعفری لنگرودی،1378، 1422) عده اي نيز تمكين رابه معناي تن دردادن تعریف کرده اند. (امامی،1376، 447)
تمكين در اصطلاح حقوقي به دو معني بكار مي رود:  تمكين خاص و عام
1-1)تمكين عام :
عبارت است از حسن معاشرت زن با شوهر خود و اطاعت از او در حدود عرف وعادت آمده است ومصادیق آنرا تابع قانون وعرف ورسوم اخلاقی واجتماعی که عمدتاً از شرع مقدس متاثر شده است دانسته اند اموري همچون سپاس از زحمات مرد، با محبت با او سخن گفتن ، صبر بر مستمندي و فقر او ،‌پذيرايي عاشقانه از وي، استقبال از او به وقت آمدن، بدرقه او به وقت رفتن ،‌آرايش و زينت و خوب پوشيدن كه در سخنان رسول خدا وامامان معصوم به عنوان وظيفه زن در مقابل شوهر معين شده است .و ملاك و ضابطه اي كه در تمكين عام مد نظراست اطاعت شوهر در حدود قانون ومتعارف در جهت حفظ مصالح خانواده است(صفایی،عراقی.........،1384، 198)